Ο τόπος τους είναι η Ελλάδα. Ο χώρος τους, η Ευρώπη. Η γη τους, ο κόσμος. Αναφέρομαι στους νέους και τις νέες τού σήμερα, των οποίων η εξωστρέφεια, οι ορίζοντες, η μόρφωση, η προοπτική είναι τουλάχιστον ασύλληπτες σε σύγκριση με της δικής μας εποχής. Οχι πιο εύκολες, ασύλληπτες.
Σε νεαρή ηλικία, έχουν ακούσει και ζήσει μια Ευρώπη σε κρίση. Μια Ελλάδα γονατισμένη: Μνημόνια, λιτότητα, φτάνοντας στο αποκορύφωμα του «GREXIT» και των capital controls. Οταν μεγαλώναμε εμείς, η Δημοκρατία, το ευρωπαϊκό ιδεώδες κι όνειρο μας υπόσχονταν ένα στέρεο μέλλον ευμάρειας και προόδου. Σήμερα η αβεβαιότητα είναι το νέο «μαύρο».
Μέσα στην ατυχία της, όμως, είναι μια πολύ τυχερή γενιά. Eλάχιστες φορές τα μέσα ήταν τόσα πολλά, οι ανάγκες δημιουργίας τόσο επιτακτικές, η καινοτομία τόσο αναγκαία. Δηλαδή όλα τα συμφραζόμενα της νεότητας.
Δεν κολακεύω. Δηλώνω ερασιτέχνης, γιατί είμαι πατέρας, και λαχανιασμένος, γιατί η ζωή τρέχει πιο γρήγορα.
Για τους τωρινούς νέους, όμως, δεν είναι το ίδιο. Είναι τα παιδιά της συνδεσιμότητας, της διαχείρισης της πολυπλοκότητας, της έντασης και από την άλλη της διάσπασης προσοχής. Αντιμετωπίζουν τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, την αναζήτηση ως αυτονόητα, φυσικές ιδιότητες μιας σταθερής δικτύωσης, αλλά δεν αποφεύγουν την αποξένωση ή τη μοναξιά.
Κάθε εποχή κι οι φόβοι της. Κάθε εποχή και τα θαύματά της.
Υπάρχει δουλειά στην πολιτική. Για τα θεμελιώδη! Η κοινωνική επιτάχυνση ως αποτέλεσμα των τεχνολογικών εκρήξεων βάζει στη δημοκρατία, στους θεσμούς, στον δημόσιο βίο – εθνικό, υπερεθνικό, παγκόσμιο – διλήμματα που δεν τα ξέρουμε, προκλήσεις που πριν από 30 χρόνια δεν τα φανταζόταν ούτε το πιο ατίθασο μυαλό. Το πιο σημαντικό, οι συνέπειες της τεχνητής νοημοσύνης. Αλλά και τρία πιο απτά παραδείγματα: Δικαιώματα, δημόσια σφαίρα, ασφάλεια.
Κι έπειτα, στην ψηφιακή σφαίρα του Insta, του Twitter, του TikTok, των NFTs και του blockchain, τι είναι ενεργός πολίτης; Ανάποδα, τι είναι περιθώριο;
Είναι θετικές οι εξαγγελίες για κοινωνική στέγη – ιδιαίτερα για νέους -, είναι θετικά βήματα το γρήγορο Ιντερνετ, οι αλλαγές στην εκπαίδευση. Είναι όμως, από την άλλη, πλήρως απογοητευτικό ότι στον δημόσιο διάλογο – και προεκλογικά – δεν ξεκινάμε από τα μείζονα: κλιματική αλλαγή, ψηφιακά δίκτυα, τεχνητή νοημοσύνη, εξάντληση φυσικών πόρων, ψυχική υγεία.
Ακούγεται περίεργο, όμως το να μιλήσουμε στους νέους δεν είναι μόνο να πηγαίνουμε στα δίκτυα που χρησιμοποιούν. Κυρίως και πρωτίστως είναι να μιλάμε ουσιαστικά για τον κόσμο στον οποίο θα ζήσουν, και αυτός δεν είναι μακριά.
Το λέω πολύ καθαρά. Η ενασχόληση με το μέλλον, που δεν ξέρουμε πώς θα είναι, αλλά ξέρουμε ποιοι παράγοντες θα το επηρεάσουν, είναι ο κύριος τρόπος για να μετέχουν οι νέοι στα τεκταινόμενα.
Ο κ. Κώστας Μπακογιάννης είναι δήμαρχος Αθηναίων.
