Εμείς που ζούμε στις πόλεις πιστεύουμε ότι οι ντομάτες φυτρώνουν στο καφάσι του μανάβη. Και διατηρούμε μια στερεοτυπική εικόνα για τους αγρότες και τις κινητοποιήσεις τους. Νομίζουμε, ας πούμε, ότι η έξοδος των τρακτέρ στις εθνικές οδούς είναι κάτι σαν τελετή, μια πρόωρη υποδοχή της άνοιξης που αχνοφαίνεται στο βάθος. Ότι το πρώτο χελιδόνι έρχεται ακριβώς σαράντα μέρες μετά την έξοδο του πρώτου τρακτέρ στον κόμβο της Αταλάντης. Και όλο αυτό γιορτάζεται κάτω από ένα πυρηνικό μανιτάρι τσίκνας, με σπονδές από τσίπουρο. Έχουμε και άλλα κλισέ που δεσμεύουν τη ματιά μας. Λέμε ότι οι αγρότες δεν δουλεύουν αρκετά, σκοτώνουν τις άδειες μέρες τους στο καφενείο και νοσταλγούν τις επιδοτήσεις που έγιναν λουλούδια και σαμπάνια μέσα στις γόβες πρώην μελών της Κομσομόλ. Ναι, δεν είναι μία εντελώς κατασκευασμένη εικόνα. Μέσα της υπάρχουν και ψηφίδες αλήθειας. Όμως τα πράγματα για τους Ευρωπαίους αγρότες είναι στα αλήθεια δύσκολα.
Από τη μία είναι οι απαιτήσεις της πράσινης μετάβασης. Αν ένας παραγωγός δεν είναι αρκετά «πράσινος», θα το πληρώσει μέσω μειωμένων επιδοτήσεων και επιβαρύνσεων. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν επηρέασε μόνο την αγορά ενέργειας. Επέτεινε τον ανταγωνισμό με τους Ουκρανούς αγρότες που απέκτησαν προνομιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά. Ταυτόχρονα η Ένωση συζητεί με τη Λατινική Αμερική. Να πάρουμε αγροτικά προϊόντα και να τους δώσουμε βιομηχανικά. Αλλά αυτό μάλλον θα μείνει στην άκρη τώρα, το ζήτησε και ο Μακρόν. Είναι και η αγρανάπαυση που υποχρεώνει τους αγρότες να «ξεκουράσουν» καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Αν δεν το κάνουν, τότε το ύψος της επιδότησης που θα πάρουν είναι τόσο χαμηλό ώστε η καλλιέργεια καθίσταται ασύμφορη. Όμως τι μπορεί να κάνει ένας αγρότης όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με δραματική μείωση του εισοδήματος; Θα καλλιεργήσει ακόμα και τις γλάστρες στο σπίτι του.
Ναι, η αλήθεια είναι ότι και οι αγρότες ελέγχονται για την υστέρησή τους. Οι περισσότεροι δεν προχώρησαν σε αναδιάρθρωση καλλιεργειών, ούτε ακολούθησαν τα νέα πρότυπα τυποποίησης των προϊόντων. Προφανώς επειδή, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, τα νούμερα έβγαιναν με θετικό πρόσημο στο τεφτέρι. Τώρα αν προσθέσετε σε όλα τα παραπάνω, το κόστος των φυσικών καταστροφών στη Θεσσαλία και την καθυστέρηση στην καταβολή των αποζημιώσεων, τότε αντιλαμβάνεστε ότι το τρακτέρ θα βγει στην εθνική οδό ακόμα και αν έχει άδειο το ρεζερβουάρ και χρειαστεί σπρώξιμο. Φεύγουμε από τον κάμπο και ερχόμαστε στην πόλη. Στο μανάβικο του σουπερμάρκετ. Εκεί όπου ο καταναλωτής κρατάει την ντομάτα όπως ο Άμλετ τη νεκροκεφαλή και στοχάζεται βλέποντας τις τιμές στα ράφια. Και θα κρατήσει το χέρι μακριά γιατί πρέπει να μένουν ακόμα και τα ψιλά στην άκρη, για να βγει το νοίκι. Αυτό που ακούγεται τώρα από τον κάμπο και την πόλη είναι μια διαρκής μουρμούρα. Δεν μετατρέπεται σε βουητό επειδή λείπει αυτός που θα συνδέσει το ηχείο. Ο παλιός ΣΥΡΙΖΑ, ας πούμε. Θα είχε οργανώσει χάπενινγκ συνάντησης αγροτών και φοιτητών. Να είναι το τρακτέρ στα Προπύλαια και ο Χάρης Δούκας να απευθύνει χαιρετισμό στο πλευρό του τιμημένου αγωνιστή John Deere.
Η κυβέρνηση έχει, ακόμα, την πολυτέλεια της παράκαμψης. Η κυκλοφορία εκτρέπεται και οι οδηγοί αποφεύγουν τα μπλόκα. Οι εξετάσεις στα πανεπιστήμια γίνονται ηλεκτρονικά και έτσι αποφεύγεται η σύγκρουση με τους καταληψίες. Και εσύ, αν έχεις να πληρώσεις, παρακάμπτεις την ουρά και χειρουργείσαι το απόγευμα. Το φακελάκι νομιμοποιείται περίπου σαν αυθαίρετο. Απλώς δεν το βάζεις στην τσέπη της ποδιάς, αλλά το καταθέτεις στο ταμείο. Ναι, θα κινηθεί πιο γρήγορα η ουρά για το χειρουργείο. Όμως, κοίτα να δεις, ακόμα και στα κρεβάτια του νοσοκομείου, εκεί που όλοι μπαίνουμε κάτω από την ίδια μοίρα, κάποιοι θα δουν τον διπλανό τους να σηκώνεται νωρίτερα επειδή είχε να πληρώσει. Ναι, είναι πρακτικό, καμία αντίρρηση. Αλλά και τόσο κυνικό που σε κάνει να αισθάνεσαι πιο αδύναμος από όσο είσαι.
Από την άλλη, αυτή η χώρα έχει πάντα ευκαιρίες, αρκεί να είσαι σε θέση να τις διακρίνεις. Πάρε ένα κουπί και πες ότι είναι από βάρκα μεταναστών – για κάποιον κόσμο αντιστοιχεί σε ευλογημένο Τίμιο Ξύλο. Ντύσου κάζουαλ, άσε μούσι και στήσου μπροστά σε ένα καζάνι με μακαρόνια, όπως ο δρυΐδης στον Αστερίξ. Θα σου ανάβουν κεριά και θα γεμίζουν το παγκάρι σου.
