Γα να παραθέσει κανείς, όπως συνηθίζεται όταν φεύγει από τη ζωή ένας σημαντικός άνθρωπος, το βιογραφικό της Βάσως Παπανδρέου και το έργο της στα σαράντα χρόνια της πολιτικής της διαδρομής, θα έπρεπε να γράψει ένα πολυσέλιδο βιβλίο, όχι ένα άρθρο.
Από τη συμμετοχή της στα δεκαεπτά της μόλις χρόνια στην αντιδικτατορική δράση, δίπλα πάντα στον Ανδρέα Παπανδρέου, μέχρι το τέλος της βουλευτικής της θητείας στα 2012, ως στέλεχος του ΠαΣοΚ, ως βουλευτής, ως υπουργός, ως ελληνίδα επίτροπος στην ΕΟΚ, βρέθηκε πάντα στην πρώτη γραμμή, συνεχώς παρούσα και μάχιμη. Εβαλε τη δική της ανεξίτηλη σφραγίδα.
Νιώθω την ανάγκη στις λίγες γραμμές που θα παραθέσω να ξεκινήσω από το τέλος. Εφυγε σιωπηλά, διακριτικά, σχεδόν ανώνυμα. Οπως σιωπηλά, διακριτικά, περήφανα αποχώρησε από την πολιτική εδώ και δώδεκα χρόνια. Χωρίς να απαιτήσει τίποτε απ’ όσα της χρωστούσε για τη μεγάλη προσφορά και τον αγώνα της στην πατρίδα, στη δημοκρατία, στην κοινωνική αλλαγή.
Αν μου ζητούσατε να τη χαρακτηρίσω ως συνολική παρουσία, θα έλεγα χωρίς κανέναν ενδοιασμό ότι είναι μια πολιτικός που σε όλη της ζωή περπάτησε όρθια. Χωρίς συμβιβασμούς και υποκλίσεις, χωρίς υπεκφυγές και δικαιολογίες. Ελεγε «τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη». Αρνιόταν να συμβιβαστεί, να κάνει πίσω, να βάλει νερό στο κρασί της όταν η ίδια πίστευε στις επιλογές της. Και δεν ήταν επιλογές διαχείρισης, συνήθως ήταν επιλογές ανατροπής.
Λίγα παραδείγματα αρκούν για να αποδείξουν, ενδεικτικά έστω, αυτή την αλήθεια. Ποιος δεν θυμάται σήμερα ότι ως επίτροπος της ΕΟΚ συγκρούστηκε ανοιχτά με τη Μάργκαρετ Θάτσερ για να προωθήσει την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Χάρτα και να κατοχυρώσει θεσμικά τον κοινωνικό διάλογο στην Ευρώπη; Τότε που σύσσωμος ο διεθνής Τύπος την αποκαλούσε «σιδηρά κυρία» και «Καρυάτιδα της δημοκρατίας». Ποιος δεν θυμάται ότι πρώτη και μόνο αυτή κατοχύρωσε νομοθετικά τη συμμετοχή των γυναικών, ότι αυτή θεσμοθέτησε τα πρώτα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών που πάνω τους στηρίχτηκε ο πρώτος ουσιαστικός εκσυγχρονισμός του κράτους; Ποιος δεν θυμάται την καθοριστική συμβολή της στην ολοκλήρωση μεγάλων έργων της χώρας και στην προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων;
Οι πολίτες την τίμησαν επανειλημμένα ως πρώτη βουλευτή της μεγαλύτερης περιφέρειας της χώρας στην τότε αχανή Β’ Αθηνών, όπου χρημάτισε σχεδόν είκοσι χρόνια. Εχουν μείνει στην ιστορία οι 260.000 ψήφοι την πρώτη φορά που εκλέχτηκε βουλευτής, ένας ασύλληπτος αριθμός για τα δεδομένα της πολιτικής μας ζωής.
Συνεργάστηκα μαζί της, εκτός από την πολύχρονη παραμονή μας στο Εκτελεστικό Γραφείο του ΠαΣοΚ, πιο στενά στην πρώτη δυναμική ανέλιξη του Κινήματος από κόμμα διαμαρτυρίας σε πολιτική δύναμη διακυβέρνησης, στο περίφημο Κέντρο Μελετών και Διαφώτισης, το ΚΕΜΕΔΙΑ. Εκεί έζησα εκτός από την επιστημονική της συγκρότηση τη βαθιά ιδεολογική πίστη στις αξίες, στις αρχές και στις προγραμματικές επεξεργασίες. Μέχρι το τέλος έμεινε αμετακίνητη, ακόμη και κάποιες στιγμές που βρέθηκε αντιμέτωπη με τον ίδιο τον Ανδρέα Παπανδρέου. Αλλά και ο Ανδρέας στάθηκε αμετακίνητος στη βαθιά εμπιστοσύνη και πίστη στις δυνατότητες και στο έργο της και πριν και μετά.
Στο ΚΕΜΕΔΙΑ τη γνώρισα από πολύ πιο κοντά σαν άνθρωπο. Κάτω από το καταξιωμένο πρόσωπο της «σιδηράς κυρίας», που τόλμησε ακόμη και να αντισταθεί στην μπούρκα μέσα στην Τεχεράνη, δύσκολα κρυβόταν η μεγάλη ευαισθησία της και η ψυχική της δύναμη.
Η Βάσω ήταν από τους λίγους πολιτικούς που σε όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης άνοιγε συνεχώς καινούργιους και δημιουργικούς δρόμους. Μια πολιτικός της εποχής της, με επίγνωση του ρόλου της, με πολυεπίπεδη προσφορά για τον τόπο της. Πάντα μπροστά, πάντα να βλέπει μακριά, πάντα να τολμά και προπαντός να έχει πρακτικό αποτέλεσμα, να παράγει έργο. Για όσους από εμάς ζήσαμε μαζί της το μόνο που μπορούμε αυτή τη στιγμή να ομολογήσουμε είναι ότι θα μας λείψει πολύ.
Ο κύριος Κώστας Σκανδαλίδης είναι πρώην υπουργός του ΠαΣοΚ.
