Από τις 27 Μαΐου μέχρι και την 1η Ιουνίου 2024 οι υπουργοί Υγείας των 194 χωρών μελών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) θα βρίσκονται στη Γενεύη της Ελβετίας προκειμένου να ασκήσουν τα καθήκοντά τους στην ετήσια σύνοδο (World Health Assembly).
Η σύνοδος είναι το ανώτατο σώμα χάραξης πολιτικής του ΠΟΥ και εφέτος το μείζον θέμα στην ατζέντα της είναι η υιοθέτηση μιας κοινής στρατηγικής για την πρόληψη και αντιμετώπιση των πανδημιών. Προφανώς έχει υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία: κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών, ειδήμονες και εθνικές αντιπροσωπείες των χωρών έχουν εργαστεί προκειμένου να καθοριστούν όλες οι επιμέρους συνιστώσες ενός σχεδίου δράσης.
Παρά το γεγονός ότι μέχρι τώρα δεν υπήρξε πλήρης συμφωνία, ένα πρώτο κείμενο βρίσκεται ήδη στα χέρια των αντιπροσωπειών και θα αποτελέσει τη βάση της συζήτησης. Στο κείμενο αυτό ορίζονται τόσο οι βασικές υποχρεώσεις όσο και οι απαιτούμενες θεσμικές συμφωνίες για την πρόληψη και αντιμετώπιση των πανδημιών αλλά και για την ανάκαμψη μετά το πέρας αυτών.
Η θέληση για αποφυγή μιας νέας πανδημίας είναι καθολικά εκπεφρασμένη, ωστόσο από τις μέχρι τώρα συζητήσεις διαφαίνεται ότι δύο θέματα θα προκαλέσουν τριγμούς: το ένα είναι η προσέγγιση One Health, στον βασικό πυρήνα της οποίας είναι η αποδοχή ότι ο άνθρωπος, τα ζώα και τα οικοσυστήματα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα και ως εκ τούτου κάθε προσπάθεια πρόληψης, ετοιμότητας για το ενδεχόμενο και απόκρισης σε μια πανδημία θα πρέπει να γίνεται υπό αυτό το πρίσμα.
Το δεύτερο θέμα είναι η θεσμοθέτηση του συστήματος PABS (WHO Pathogen Access and Benefits Sharing system), το οποίο προϋποθέτει την ανταλλαγή δειγμάτων και γενετικών δεδομένων δυνητικά πανδημικών παθογόνων (ώστε να επιταχύνονται οι επιστημονικές έρευνες), αλλά και τη δίκαιη κατανομή των πλεονεκτημάτων (δηλαδή, των εμβολίων, των διαγνωστικών τεστ και των θεραπειών) που θα προκύπτουν από την αξιοποίηση των παραπάνω υλικών και πληροφοριών.
Αν διαβάσει κανείς «ανάμεσα στις γραμμές» διαπιστώνει ότι και τα δύο διαμφισβητούμενα θέματα έχουν την ίδια βάση. Προϋποθέτουν την αντίληψη ότι οι πανδημίες αφορούν τους πάντες και τα πάντα και δέχονται ως ορθότερο τρόπο προφύλαξης από τον κίνδυνο μιας επόμενης πανδημίας τον ισόνομο καταμερισμό ευθυνών και ωφελειών.
Στην πραγματικότητα όμως την ισονομία επιβάλλει η ίδια η φύση του κινδύνου. Ο ιός της γρίπης των πτηνών, ο οποίος όχι μόνο μολύνει τις αγελάδες στις ΗΠΑ αλλά εντοπίζεται και στο γάλα τους, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της δυναμικής που αποκτούν οι παθογόνοι μικροοργανισμοί τόσο στις υπό ανάπτυξη χώρες όσο και στις πολιτισμένες συνθήκες του δυτικού κόσμου.
Αραγε, διδαχθήκαμε κάτι από την πανδημία του SARS-CoV-2; Αυτό θα φανεί στις αποφάσεις που θα ληφθούν στη Γενεύη στο τέλος του μήνα.
