Πού θα κριθεί μια κυβέρνηση; Στην καθημερινή ζωή θα κριθεί. Εκεί που βιώνεται και δοκιμάζεται η πραγματικά διαμορφωμένη συνθήκη της ατομικής και συλλογικής ύπαρξης, σε μια δεδομένη στιγμή του χρόνου. Με ποιο κριτήριο θα αξιολογηθεί μια κυβέρνηση στη διαδρομή αυτού του χρόνου; Με το ουσιαστικό ενδιαφέρον της για την καθημερινή ζωή, με τον βαθμό της εγρήγορσής της να ανταποκριθεί στις ανάγκες αυτής της καθημερινής ζωής, την ακοίμητη αφοσίωσή της για τη βελτίωση των συνθηκών της, από την ασφάλεια ως την ποιότητα, από μια κάποια ανθρώπινα νοητή εγγύηση ενός αύριο ως τη μέριμνα για την αισθητική, ζητούμενο στοιχείο μιας αυθόρμητης συνθήκης πολιτισμού.
Δεν θα ήταν άδικος κανείς αν υποστήριζε ότι το κυβερνητικό σχήμα στην εξουσία δεν έχει και δεν είχε ποτέ στις προτεραιότητές του αυτό που πεζά ονομάζουμε ή πεζά ονομάζεται, με πρόθεση υποτίμησης και υποβάθμισης, καθημερινή ζωή. Στον έκτο χρόνο πλέον μιας ανεμπόδιστης διακυβέρνησης ποτέ η κυβέρνηση αυτή δεν μίλησε με ενδιαφέρον για την καθημερινότητα, δεν την είδε και δεν την αντιλήφθηκε ως τη ζωτική από τη φύση των πραγμάτων ζώνη δράσης κάθε κυβέρνησης, αφού στο μέτωπο αυτό, όπου το μικρό είναι μεγάλο και το ασήμαντο σημαντικό, όλα συντελούνται και κυρίως ατομικά βιώνονται. Στάθηκε αδιάφορη και ξένη ως προς αυτό το θεμελιώδες.
Η συνολική πολιτική μιας κυβέρνησης εξειδικεύεται και συγκεκριμενοποιείται σε αναφορά ως προς τον καθένα, όχι μέσα στις γενικότητες των διακηρύξεων, αλλά στη βιωμένη πραγματικότητα, όπου η γενικότητα υποχωρεί και η ανομοιότητα και η διαφορά εκάστου βρίσκει μια ανταπόκριση ως ανάγκη. Είναι εύκολο να αποφεύγεις το σύνθετο αυτό ζήτημα, ιδιαίτερα όταν σου συμβαίνει να ασκείς την εξουσία σε μια εξωτερική συνθήκη πολιτικής ασφάλειας, όπου καμία αντιπολίτευση δεν σε απειλεί και με τον κυρίαρχο λόγο σου θεωρείς ότι διαμορφώνεις μια εικόνα αποτελεσματικού χειρισμού και διαχείρισης.
Μια πλευρά αυτής της ευθύνης κάθε κυβερνητικού σχήματος είναι η άσκηση ελέγχου και η μέριμνα για την εφαρμογή του Νόμου, χωρίς την οποία η καθημερινή ζωή γίνεται αβίωτη και η ανασφάλεια κερδίζει ως ατμόσφαιρα και επιβάλλει τον δικό της νόμο. Αν παρατηρήσει κανείς τις συμπεριφορές των ανθρώπων το καλοκαίρι, όπου η χαλαρότητα, το προσωρινό και το περαστικό της στιγμής κερδίζει επιθετικά, θα διαμορφώσει μια εικόνα για το πνεύμα απουσίας ελέγχου και αντίστοιχης κατά περίπτωση βίας που έχει γενικευμένα εγκατασταθεί. Οι συμπεριφορές στους δρόμους είναι πολλές σελίδες για το αποτέλεσμα της κυβερνητικής αδιαφορίας στο καθημερινό της ζωής μας.
Η υποχώρηση της κρατικής παρουσίας και ο κυνισμός που συμπυκνώνεται σε αυτή την απουσία μας γίνεται γνωστό καθημερινά μέσα από τραγικά γεγονότα θανάτου. Ενας νέος, 19 ετών, νεκρός σε λούνα παρκ. Η συζήτηση που ξεκίνησε ανακεφαλαιώνει τη συνθήκη απόστασης από τις καθημερινές λειτουργίες, όπου η ζωή αυθόρμητα αναπτύσσεται και οι επιλογές των ανθρώπων ελεύθερα, όπως έχουν δικαίωμα, ξεδιπλώνονται με αυτονόητη τη μέριμνα για την ασφάλεια, χωρίς την οποία καμία επιλογή δεν νοείται. Είναι πολλές οι περιπτώσεις. Και κάθε σχετική είδηση, που προσωρινά διαταράσσει την αμεριμνησία των ημερών, μιλάει για την απώθηση του ενδιαφέροντος για το ατομικά και κοινωνικά συγκεκριμένο και καθημερινό στην περιοχή ενός σκοτεινού συμβιβασμού και μιας παραίτησης από το πρώτο σημαντικό, την καθημερινή συνθήκη.
Μέσα στη συμβατικότητά της η αντιπολίτευση δεν θα μπορούσε να εργασθεί πολιτικά εναντίον αυτής της κατάστασης και να αντιταχθεί τόσο στην κυβερνητική αδιαφορία όσο και στη συνειδητή επιλογή πολλών συμπολιτών μας να τρέφουν αυτή την αδιαφορία, πιστοποιώντας ότι πάντα υπάρχει μια σύμπραξη αρκετών σε κάθε συνθήκη κοινωνικής παθολογίας. Αν μια κυβέρνηση αποφεύγει με σκοπό τη συντήρηση του εαυτού της τα δύσκολα μέτωπα της πραγματικής ζωής, μια ζωντανή αντιπολίτευση θα τα τροφοδοτούσε. Κάθε μέτωπο κρύβει κινδύνους και η αντιπολίτευση, αδύναμη και θανάσιμα συμβατική, δεν αντέχει τέτοια βάρη. Ετσι η παθολογία που έχει κερδίσει στην καθημερινή ζωή με παραλυτικές συνέπειες στον πραγματικό βίο των ανθρώπων, συμπληρώνεται από την πολιτική ανισορροπία, που με διάρκεια θα μας συνοδεύει.
Το φθινόπωρο που πλησιάζει θα μας βρει σε όλα πίσω. Πολλαπλασιασμένες οι ανάγκες, αδυναμία ανταπόκρισης της πολιτικής σε αυτές τις ανάγκες. Πέρα από την παράσταση των ποικίλων ακτιβισμών σε εξέλιξη και απέναντι σε αυτούς, οι ατομικές ευθύνες του καθενός από την ίδια τη ζωή θα γίνουν πιο απαιτητικές και στη σχέση που διαλεκτικά θα προκύψει θα δοκιμάζεται και θα κρίνεται η ανθεκτικότητα των ανθρώπων απέναντι στην αδιαφορία της εξουσίας.
Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
