Οπως διαβάζουμε στο Equal Justice Initiative, από την υποχρεωτική φοίτηση στο σχολείο έως τις αυστηρότερες ποινές για εγκλήματα που αφορούν ανηλίκους, ο νόμος αναγνωρίζει ότι τα παιδιά διαφέρουν από τους ενήλικες. Είναι πιο ευάλωτα, συναισθηματικά και παρορμητικά. Δεν είναι εύκολο να ξεφύγουν από μη ασφαλή σπίτια ή κοινότητες, επίσης είναι εξαιρετικά πιθανό να αλλάξουν ριζικά καθώς μεγαλώνουν.
Ψηφίζουμε νόμους για να προστατεύσουμε τα παιδιά από τις δικές τους λάθος αποφάσεις και από τους ενήλικες που θα τα βλάψουν ή θα τα εκμεταλλευτούν και κάνουμε μια τρύπα στο νερό (και στο μυαλό τους).
Η υπόθεση με τον ομαδικό βιασμό του δεκαεπτάχρονου πρέπει να χτυπήσει δυνατά τα ξυπνητήρια της κοινωνίας. Ο εγκλεισμός του σε κατάστημα νέων είχε κριθεί αναγκαίος για λόγους σωφρονισμού και αναμόρφωσης μετά από σοβαρό ενδοοικογενειακό επεισόδιο με τη μεγαλύτερη αδερφή του. Για τη μητέρα διαβάζουμε ότι ήταν μία βασανιστική απόφαση στην οποία συναίνεσε με βαριά καρδιά. Είχε πειστεί όμως τη δεδομένη χρονική στιγμή ότι αυτό θα γινόταν μόνο για καλό. Αλλωστε θα είχαν καθημερινή επικοινωνία με τον γιο της.
Εκεί όμως το παιδί έζησε την Κόλαση. Πρώτα ξύλο και αργότερα ομαδικοί βιασμοί για 15 μέρες. Μεσαίωνας. Ενα παιδί που μπήκε στη φυλακή για να σωφρονιστεί βγαίνει σε έξι μήνες τραυματισμένο αμετάκλητα. Δεν γνωρίζουμε ποιο ακριβώς ήταν αυτό το επεισόδιο που οδήγησε την οικογένειά του να τον στείλει, έστω και με βαριά καρδιά, στο Σωφρονιστικό Κατάστημα. (Τι όρος! Πωλείται σύνεση; πωλείται λογική; πωλείται μέτρο;) Οπως κι αν είναι, μου φαίνεται ακραία επιλογή. Οταν οι γονείς σηκώνουν τα χέρια, υπάρχουν κι άλλοι δρόμοι. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως τα σωφρονιστικά καταστήματα θα πρέπει να θυμίζουν Εξπρές του Μεσονυκτίου. Ο περίφημος νόμος της φυλακής υποτίθεται ισχύει μόνο για τους παιδεραστές και σε οριακές περιπτώσεις (βλ. υπόθεση Δουρή). Τι συμβαίνει λοιπόν πίσω από τα κάγκελα των φυλακών; Πόσο ελέγχουν οι υπεύθυνοι τους κρατούμενους; Ισχύει ότι συνυπάρχουν νέοι από 16 ως 25 ετών; Πώς περνούν απαρατήρητα τέτοια απεχθή επεισόδια; Κρατική ακαμψία; Μα εδώ υπάρχει άρση κάθε λογικής.
Θυμάμαι όταν το σκάνδαλο Καϊλή βρισκόταν στα χάι του, είχαμε πληροφορηθεί για τις συνθήκες κράτησης της ευρωβουλευτού στη φυλακή. Εμοιαζε με ξενοδοχείο. Από την άλλη, πρόσφατες είναι οι εικόνες κολαστήριου της μαζικής φυλάκισης στο Ελ Σαλβαντόρ ανθρώπων που αντιμετωπίζονταν ως ζώα.
Ποιο σωφρονισμό θέλουμε; Πώς θα προστατευτεί ένα ανήλικο παιδί που έχει φυλακιστεί; Πώς θα αναμορφωθεί; Κάνω εικόνα την τραγωδία που πέρασε ο δεκαεπτάχρονος και νομίζω ότι βρίσκομαι στην Κόλαση του Δάντη. Επιθανάτιος ρόγχος της λογικής. Σχίζω κάθετα τον χρόνο και πάω αιώνες πίσω, σε ζωώδεις εποχές. Πώς θα συναντήσει κανείς το βλέμμα αυτού του παιδιού; Ζούμε ανάμεσα στα Τέμπη και στο κατάστημα φρίκης του Βόλου. Ντρέπομαι πολύ.
Ο κ. Αλέξης Σταμάτης είναι συγγραφέας.
