Η καταστροφή της Θεσσαλίας από τoν μεσογειακό τυφώνα Daniel ήταν η πρώτη τέτοιας έντασης και έκτασης κλιματική καταστροφή της σύγχρονης ιστορίας μας στον ελλαδικό χώρο, και όχι μόνο. Σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία το ακραίο κλιματικό φαινόμενο εκδηλώθηκε σε μια από τις παραγωγικότερες, πολυπληθέστερες και περισσότερο περιβαλλοντικά επιβαρυμένες περιφέρειες της χώρας μας. Οπως αποδείχθηκε από τις ολικές καταστροφές των βασικών αστικών υποδομών μάλιστα, το παράδειγμα της πόλης του Βόλου είναι εμβληματικό, ο τυφώνας μάς βρήκε ανοχύρωτους και ανέτοιμους απέναντι σε αυτής της κλίμακας και έντασης κλιματικά φαινόμενα.
Ο πόνος, η απογοήτευση και η δυσκολία της καθημερινότητας κάνουν δύσκολη την εκφορά του λόγου σε τέτοιες περιστάσεις. Και όμως τώρα είναι η ώρα και οι συνθήκες είναι ίσως οι καταλληλότερες για να σκεφτούμε και να δράσουμε διαφορετικά. Η δική μας γενιά ανθρώπων στην Ελλάδα θεωρούσαμε εντελώς δεδομένες κάποιες από τις βασικές συνθήκες της ζωής, ότι ας πούμε στα μεγάλα ιστορικά αστικά κέντρα της χώρας φυσικά και θα υπάρχει δημόσια παροχή νερού «κατάλληλου για ανθρώπινη χρήση». Δεν ισχύει σήμερα και κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πότε θα επανέλθει και πώς.
Γιατί λοιπόν οι συνθήκες τώρα είναι καταλληλότερες απ’ ό,τι ποτέ για να σκεφτούμε και να δράσουμε διαφορετικά; Γιατί δεν υπάρχει καμία άλλη επιλογή. Οταν υλικές δομές και νοητικοί πυλώνες σύλληψης της πραγματικότητας καταρρέουν σε τέτοια έκταση και τόσο αδιαμφισβήτητα το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προχωρήσουμε μπροστά. Ταμείο λοιπόν και ανασυγκρότηση.
Η Θεσσαλία διαθέτει τεράστιο φυσικό πλούτο και πόρους. Διαθέτει μεγάλους αριθμούς ενεργού και δυναμικού πληθυσμού, δεν είναι μια περιφέρεια ερημωμένη, το αντίθετο. Στη Θεσσαλία θα διατεθούν άμεσα σημαντικοί δημόσιοι χρηματοοικονομικοί πόροι και ιδιωτικά κεφάλαια επανεκκίνησης. Η Θεσσαλία επίσης διαθέτει μεγάλες ερευνητικές και εκπαιδευτικές υποδομές υψηλού κύρους με δυνατότητα γρήγορης αποτίμησης των συνθηκών και πολύπλευρης συμβολής σε όλες τις διαδικασίες ενός διαφορετικού σχεδιασμού της επόμενης μέρας.
To Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, οι εκατοντάδες επιστήμονες του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, οι εκατοντάδες συνεργαζόμενοι νέοι αλλά και έμπειροι ερευνητές, τα ερευνητικά εργαστήρια και οι υποδομές, οι δεκάδες χιλιάδων νέων ανθρώπων φοιτητών/τριών αποτελούν μια τεράστια δεξαμενή συσσωρευμένης τεχνογνωσίας, εμπειρίας και ανθρώπινου δυναμικού που θα στηρίξει την επόμενη μέρα της περιφέρειάς μας. Αυτή εξάλλου είναι και συνταγματικά η αποστολή και ο ρόλος του δημοσίου πανεπιστημίου στην Ελλάδα.
Υπάρχουν λοιπόν όλα τα απαραίτητα υλικά για την ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας. Είναι η κατάλληλη στιγμή; Ακριβώς επειδή η καταστροφή είναι μεγάλη και αδιαμφισβήτητη, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Η Θεσσαλία μπορεί να αποτελέσει το πρότυπο ανασυγκρότησης ενός τόπου καταστροφής σε συνθήκες υψηλής διακινδύνευσης και κλιματικής αλλαγής.
Ενα τέτοιο, άμεσα εφαρμοσμένο στην πράξη στο πεδίο της καταστροφής, είναι απαραίτητο για να προλάβουμε και να σώσουμε και τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας μας που θα χτυπηθούν από αντίστοιχα φαινόμενα στο μέλλον. Θα προχωρήσουμε μπροστά; Δεν ξέρω. Το σίγουρο είναι ότι όλοι και όλες εμείς που σήμερα «ερχόμαστε από τη λάσπη», όπως πολύ όμορφα μας αναγνώρισε ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, θα είμαστε εδώ και θα συμβάλουμε όπως ξέρουμε και μπορούμε στην ανασυγκρότηση του σήμερα.
Η κυρία Ιωάννα Λαλιώτου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
