Δεν έχει ιδιαίτερο νόημα να γιορτάζουμε την Πρωτοχρονιά τον Ιανουάριο. Στην Ελλάδα, θα ταίριαζε πιο πολύ να μεταφέρουμε τη συγκεκριμένη αργία τον Σεπτέμβριο, τον μήνα δηλαδή με τα πιο πολλά ουσιαστικά ξεκινήματα.
Τα τελευταία χρόνια ακούμε και μιλάμε συνεχώς για μεταρρυθμίσεις, αλλά ανάθεμα κι αν έχουμε καταλάβει το πραγματικό νόημα της λέξης. Μεταρρύθμιση δεν είναι ούτε η αλλαγή του πλαισίου λειτουργίας μιας δημόσιας επιχείρησης, ούτε φυσικά μια αλλαγή που έχει να κάνει αποκλειστικά με δημοσιονομικά κόστη. Μεταρρύθμιση είναι κάτι που σου επιβάλλει να ρυθμίσεις τα πάντα διαφορετικά – που σε οδηγεί στο να υιοθετήσεις νέες συνήθειες και νέους τρόπους στη ζωή σου πρώτα από όλα. Μια πραγματική μεταρρύθμιση π.χ. θα ήταν να σταματούσαμε να γιορτάζουμε την Πρωτοχρονιά την πρώτη Ιανουαρίου και να τη γιορτάζαμε τώρα τον Σεπτέμβριο. Οχι την 1η Σεπτεμβρίου απαραίτητα, αλλά όποτε συμφωνήσουμε πως πραγματικά αρχίζει η χρονιά μας.
Το πότε γιορτάζει μια χώρα την Πρωτοχρονιά της είναι αποκλειστικά δική της απόφαση. Η Πρωτοχρονιά των μουσουλμάνων είναι πάντα η πρώτη ημέρα του μήνα, τον οποίο ονομάζουν «Μουχαράμ». Οι μουσουλμάνοι βέβαια ξεκινούν την αρίθμηση των ετών τους από το έτος της «Εγίρας», δηλαδή από τη 16η Ιουλίου του 622 μ.Χ. στο Ιουλιανό ημερολόγιο, την ημέρα δηλαδή της αναχώρησης του Μωάμεθ από τη Μέκκα προς τη γειτονική πόλη της Μεδίνας για να γλιτώσει από μία συνωμοσία εναντίον του. Στην Κίνα η Πρωτοχρονιά είναι κινητή εορτή – παρότι οι Κινέζοι χρησιμοποιούν επισήμως (από το 1912) το Γρηγοριανό ημερολόγιο – και δεν συμπίπτει με την 1η Ιανουαρίου αλλά γιορτάζεται σε διαφορετική ημερομηνία κάθε χρόνο, αφού βασίζεται ακόμη και σήμερα σε αρχαίες κινεζικές παραδόσεις.
Για χρόνια οι χώρες γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά η καθεμία χωριστά. Την 1η Ιανουαρίου ως Πρωτοχρονιά τη γιορτάζουν οι Σουηδοί από το 1529 και οι Γερμανοί από το 1544. Στην Ιταλία τη γιορτάζουν από τότε περίπου οι Βενετοί – μόνοι τους: στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας είχαν επιλέξει άλλες ημερομηνίες. Στην Ελλάδα η Πρωτοχρονιά ως γιορτή καθιερώθηκε μόλις το 1923: μέχρι τότε δεν τη γιορτάζαμε καν. Και που τη γιορτάζουμε ωστόσο την 1η Ιανουαρίου, τι καταλαβαίνουμε; Τίποτα! Εχουμε ένα σωρό έθιμα που τη συνοδεύουν, αλλά ουδείς αντιλαμβάνεται τη μέρα ως αρχή του χρόνου. Τίποτα δεν αρχίζει την 1η Ιανουαρίου για τον απλούστατο λόγο ότι στη χώρα μας όλα αρχίζουν τον Σεπτέμβριο. Τα σχολεία ξεκινούν. Οι άνθρωποι επιστρέφουν στις δουλειές τους (όσοι δουλειές έχουν και όσοι δεν έχουν τότε αρχίζουν να ψάχνουν να βρουν). Ξεκινά το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και το Τσάμπιονς Λιγκ. Ξεκινούν τα νέα προγράμματα των καναλιών. Πολλοί διαλέγουν τον μήνα για να παντρευτούν, γιατί νιώθουν ότι πραγματικά πρόκειται για έναν μήνα που επιτρέπει ένα νέο ξεκίνημα. Ολοι τον Σεπτέμβριο ξαναβρισκόμαστε και έχουμε την ίδια ακριβώς αμηχανία ως προς το τι να ευχηθούμε ο ένας στον άλλον. Αλλοι λένε «καλή σεζόν», λες και είμαστε διευθυντές σε θέατρο. Αλλοι λένε «καλό χειμώνα» ενώ έχει τριάντα δύο βαθμούς υπό σκιάν. Κανείς δεν τολμά να πει «καλή χρονιά». Ενώ το ‘χει κάτω από τη γλώσσα.
Δεν ξέρω με ποια κριτήρια διάλεξαν την πρώτη του Ιανουαρίου ως Πρωτοχρονιά. Πιθανότατα σε έναν άλλον κόσμο, διαφορετικό από τον δικό μας, ο Ιανουάριος να ήταν πραγματικά ο μήνας που ένιωθες την αλλαγή του χρόνου – αυτό δεν ισχύει πια. Κι επειδή δεν ισχύει χρειάζεται μια πραγματική μεταρρύθμιση και όχι από αυτές τις fake που συνήθως αφορούν απλώς μισθούς και συντάξεις. Χρειάζεται να βρούμε τη δύναμη να φέρουμε την «Πρωτοχρονιά» τον Σεπτέμβρη – στον μήνα που κανονικά ανήκει. Δεν χρειάζεται μάλιστα να γιορτάζεται την 1η του Σεπτέμβρη – από πουθενά δεν προκύπτει ότι η Πρωτοχρονιά πρέπει να είναι και πρωτομηνιά. Μια χαρά μπορεί να την γιορτάζουμε 15 του μηνός ή και 22. Ας πούμε τη δεύτερη ή την τρίτη Κυριακή του μήνα. Και μπορούμε να το κάνουμε μόνο εμείς: οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, οι Ασιάτες, οι Αμερικανοί, οι Αυστραλοί και οι Αφρικανοί ας γιορτάζουν όποτε θέλουν: κανείς ποτέ σε αυτή τη χώρα δεν ζήλεψε τις εθνικές εορτές τους.
Σκεφτείτε πόσο ωραία θα απλοποιηθούν όλα. Λίγες μέρες μετά την επιστροφή μας από την αυγουστιάτικη καλοκαιρινή απόδραση θα έχουμε μπροστά μας μια ωραία τριήμερη αργία – ο Σεπτέμβρης από αργίες είναι άδειος δυστυχώς. Θα γιορτάζουμε την αλλαγή του χρόνου στις πλατείες αφού κάνει ακόμη ζέστη. Θα μπορούμε να ξαναφύγουμε για τα χωριά μας ή να μείνουμε στις πόλεις και να ξεφαντώσουμε. Κανείς δεν θα έπαιζε χαρτιά αφού καλοκαιριάτικα μόνο οι άρρωστοι με τον τζόγο έχουν τέτοια κέφια. Το οικογενειακό τραπέζι δεν θα είχε γαλοπούλα (που σε κανέναν δεν αρέσει…) αλλά μάλλον κάνα ψαράκι. Θα ανταλλάσσαμε δώρα ταπεινά και όμορφα, ξεπαραδιασμένοι από το καλοκαίρι. Θα παίρναμε τώρα που τον χρειαζόμαστε τον 13ο μισθό για να πληρώσουμε την Εφορία και τον ΕΝΦΙΑ. Θα ανταλλάσσαμε φιλιά και κανείς δεν θα έλεγε βλακείες του είδους «καλό χειμώνα». Η δε απουσία της Πρωτοχρονιάς από το εορτολόγιο του Ιανουαρίου δεν θα δημιουργούσε το παραμικρό πρόβλημα: τα Χριστούγεννα είναι έτσι κι αλλιώς μια τεράστια γιορτή και χωρίς την Πρωτοχρονιά θα αναβαθμιζόταν και η παρεξηγημένη γιορτή των Φώτων που ενώ είναι για τις χριστιανικές μας παραδόσεις τεράστια, έχει καταντήσει κάτι σαν φεστιβάλ των χειμερινών κολυμβητών που εκείνη τη μέρα ξεσαλώνουν.
Η μεταβολή της Πρωτοχρονιάς θα οδηγούσε χιλιάδες τουρίστες στην απόφαση να έρχονται εδώ για να τη γιορτάσουν μαζί μας – όποιος αμφιβάλλει, ας σκεφτεί ότι υπάρχουν Κινέζοι που παντρεύονται στη Σαντορίνη και θα καταλάβει πως οι παράξενοι του κόσμου είναι μια μεγάλη, ήρεμη, βουβή πλειονότητα. Θα νιώθαμε σύντομα ευτυχισμένοι για αυτή μας τη διαφορετικότητα κι αν ξαναβρίσκαμε λεφτά την 1η Ιανουαρίου θα πηγαίναμε στα εξωτερικά για να χαρούμε την Πρωτοχρονιά – όπου τη γιορτάζουν τότε. Θα τους εξηγούσαμε το λάθος που κάνουν, θα μας κοιτούσαν περίεργα. Θα ήμασταν οι μόνοι που θα μπορούσαμε να γιορτάσουμε δύο Πρωτοχρονιές τον χρόνο…
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2018.
