Η κρίση του 2008 αντιμετωπίστηκε παγκοσμίως με μια πρωτόγνωρη μείωση επιτοκίων και με την παροχή τεράστιας ρευστότητας από τις κεντρικές τράπεζες. Από το 2015 όμως άρχισε ο περιορισμός της ρευστότητας. H Fed π.χ. έχει μειώσει την κυκλοφορία χρήματος κατά 45% και έχει αυξήσει το επιτόκιο δανεισμού προς τις εμπορικές τράπεζες από 0,25% σε 2,5% και αναμένεται να το ανεβάσει στο 3% μέσα στο 2019. Ιστορικά στις ΗΠΑ, όταν το συγκεκριμένο επιτόκιο ανεβαίνει στην περιοχή του 2,5%-3%, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης και πτώση του χρηματιστηρίου κατά 25%.
Προκειμένου επίσης να συγκρατηθεί ο – σε παγκόσμιο επίπεδο – ήδη ανοδικός πληθωρισμός των τελευταίων ετών, βιώνουμε την αντίφαση οι 4 μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες να πρέπει να ασκήσουν μια ακόμα πιο περιορισμένη επιτοκιακή πολιτική το 2019 και ως συνέπεια θα συνεχιστεί η μείωση των ρυθμών ανάπτυξης.
Ειδικότερα για το 2019, οι ευρωπαϊκές υπερεθνικές τράπεζες (ΕΙΒ, EIF, EBRD κ.ά.) θα έχουν να προσφέρουν επενδυτικά κεφάλαια μειωμένα κατά 25% λόγω της αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ, αλλά θα είναι και πιο προσεκτικές στις επενδύσεις τους στον εταιρικό τομέα, ώστε να μπορούν να βοηθήσουν τις συστημικές τράπεζες στην Ευρώπη αν κορυφωθεί η κρίση. Στις ΗΠΑ αναμένονται χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης και λίγο υψηλότερα επιτόκια, το δολάριο θα πέσει από τα υψηλά των τελευταίων χρόνων, ενώ θα έχουμε έντονες διακυμάνσεις στους βασικούς μετοχικούς δείκτες, με τάση να δοκιμάσουν τα χαμηλά των προηγούμενων ετών.
Ο S&P μπορεί να βρεθεί κοντά στις 2.000 μονάδες πριν επανέλθει σε πιο υψηλά επίπεδα. Οι αποδόσεις στα 10ετή ομόλογα μπορεί να φθάσουν το 3,75%. Η προσδοκία για ύφεση στις ΗΠΑ το 2020 θα κάνει το 2019 μια μεταβατική χρονιά, εκτός και αν επιταχυνθεί η επιδείνωση της οικονομίας και τα σύννεφα της ύφεσης έρθουν νωρίτερα.
Στην Ευρώπη, οι περιπτώσεις του Brexit και της Ιταλίας δημιουργούν κάποιον ελεγχόμενο πονοκέφαλο, αλλά στο ακραίο σενάριο που αυτές εξελιχθούν σε πραγματική κρίση πρώτα και κύρια θα επηρεάσουν τις ίδιες τις οικονομίες τους και πολύ λιγότερο την ΕΕ. Με τις ευρωπαϊκές μετοχές να είναι κατά 50% φθηνότερες από τις αντίστοιχες αμερικανικές και μια πιο χαλαρή επιτοκιακή πολιτική από αυτή της Fed, αναμένεται τόσο αυτές όσο και τα εταιρικά ομόλογα να προσελκύσουν το επενδυτικό ενδιαφέρον το 2019. Παρ’ όλα αυτά, η άμεση συσχέτιση με τις ΗΠΑ τις κάνει ευάλωτες στις πολύ πιθανές έντονες διακυμάνσεις που αναμένονται το 2019. Τα ευρωπαϊκά ομόλογα με τις αρνητικές αποδόσεις τους δεν αναμένεται να προσελκύσουν έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον.
Οι χώρες της Ασίας αναμένεται να πάρουν κάποια ανάσα ύστερα από ένα πολύ δύσκολο 2018. Η Κίνα θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει τις εντάσεις με τις ΗΠΑ με χαλαρότερη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική. Ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται κοντά στο 6,5%, επίπεδο στρατηγικά σημαντικό για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και του σημερινού κατεστημένου. Οι κινεζικές μετοχές και τα κινεζικά εταιρικά ομόλογα έχουν περιθώρια ανόδου και η χώρα μπορεί να αποτελέσει μια από τις ευνοημένες επενδυτικά χώρες, όπως παραδοσιακά συμβαίνει όπου επικρατεί χαλαρή δημοσιονομική πολιτική. Αντίστοιχα, και η Ιαπωνία θα έχει κυρίαρχο επενδυτικό ενδιαφέρον, ενώ Ινδία, Ταϊλάνδη, Μαλαισία και άλλες ασιατικές χώρες αναμένεται να ανακτήσουν ένα μέρος από τις απώλειες του 2018 στις αγορές χρήματος και συναλλάγματος.
Αυτή την στιγμή λοιπόν λαμβάνουμε σαφή σήματα κινδύνου σε ό,τι αφορά τη ρευστότητα σε παγκόσμιο επίπεδο και είμαστε ακόμα στην επικίνδυνη ζώνη. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι επενδυτές πρέπει να αποφύγουν τις αγορές – αντίθετα, θα πρέπει να προετοιμαστούν για μεγαλύτερες διακυμάνσεις στις μετοχές και στα ομόλογα. Για επενδυτές με διάθεση αποφυγής της έντονης διακύμανσης, η επιλογή είναι μετοχές με μέρισμα και ιστορικά χαμηλή διακύμανση. Οι υπόλοιποι που προτιμούν τη διακύμανση πιστεύω ότι θα έχουν στα επόμενα 2 χρόνια την ευκαιρία να τη χαρούν έντονα.
Ο κ. Γιώργος Κοφινάκος είναι διευθύνων σύμβουλος της Stormharbour LLP London, Chairman of EuPraxis FSI SADistinguished Executive in Residence Rutgers Graduate School USA.
