Αν οι Ναζί κατασκεύαζαν πρώτοι την ατομική βόμβα, αν έριχναν από μία σε Λονδίνο και Μόσχα, εμείς τώρα θα βρισκόμασταν στη λάθος πλευρά της ιστορίας; Φοβάμαι πως όχι.
Σε αυτό το παράλληλο σύμπαν (ίσως κάπως όπως το είχε φανταστεί ο Φίλιπ Ντικ στο «Ο άνθρωπος στο Ψηλό Κάστρο» – εκδόσεις Τόπος, 2008), σε αυτό το εναλλακτικό 2023, όπου όλες και όλοι θα μαθαίναμε γερμανικά για δεύτερη (ή πρώτη) γλώσσα, θα είχαμε πειστεί ότι η σπουδαία Γερμανία κατήγαγε μεγάλη νίκη επί των αποπροσανατολισμένων Γαλλοβρετανών και επί των επικίνδυνων μπολσεβίκων και ελευθέρωσε την Ευρώπη από όλα τα ανθρώπινα βαρίδια της.
Και κατά τα άλλα, 80 και πλέον χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου, θα πηγαίναμε στις δουλειές μας, θα ανεβάζαμε γάτες και σκυλάκια στο Gesichtbuch και θα ζούσαμε σε μια κανονικότητα, απλώς όλα τα άτομα γύρω μας θα ήταν ένα δύο τόνους λιγότερο μελαχρινά.
Δεν έχω σκοπό να ολοκληρώσω ένα μυθιστόρημα επιστημονικής πολιτικής φαντασίας, απλά προσπαθώ να δώσω μια άλλη διάσταση σε αυτόν τον μανιχαϊσμό που έχει κατακλύσει οτιδήποτε ακούμε και βλέπουμε και στην Ελλάδα μετά την εισβολή της Χαμάς.
Ανάλογα με τις προσλαμβάνουσες, τις γνώσεις, τις προκαταλήψεις καθενός, όλοι οι εμπλεκόμενοι εμφανίζονται πότε τρομοκράτες και πότε θύματα.
Ένας συνάδελφος μου περιέγραφε πώς κατάφερε να τσακωθεί και με έναν φίλο του που δικαιολογούσε τη στάση του Ισραήλ, παραβλέποντας την τακτική των εποικισμών, και με μία φίλη του που έβριζε τον Νετανιάχου, προσπερνώντας (ενδεχομένως και δικαιολογώντας) τα πτώματα αμάχων που άφησε πίσω της η Χαμάς.
Ιδεολογία και άκρα
Δεν ξέρω αν φταίει ο τρόπος που διδασκόμαστε την ιστορία στο σχολείο, μια ιστορία πλημμυρισμένη με ήρωες, προαιώνιους εχθρούς και με παρόντα σποραδικά κανέναν Εφιάλτη, που μας κάνει να παίρνουμε δυϊστικές θέσεις, ορμώμενοι φυσικά και από την ιδεολογία μας.
Δεν έχει ένα κυρίαρχο κράτος το δικαίωμα να υπερασπιστεί τα νόμιμα σύνορά του και να μετακινήσει όπου θέλει τον πληθυσμό του; Δεν έχει το δικαίωμα ένας λαός να διεκδικήσει την εθνική ανεξαρτησία του;
Μπορεί να φταίει λίγο και το Χόλιγουντ, με τη διαχρονικά σχηματική απεικόνιση «καλών» και «κακών» να έχει παρεισφρήσει μόνιμα στο θυμικό μας. Ίσως φταίει και το ίδιο το Μεσανατολικό, που μέσα στην αλυτότητά του προσφέρεται για ακραίες θέσεις και πιο ακραίες προτάσεις για λύσεις.
Δεν μπορεί παρά να υπάρχουν και κάποιες φωνές, που με μια στοιχειώδη νηφαλιότητα προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα με μια κατά το δυνατόν «ουδέτερη» ή «απροκατάληπτη» λογική.
Και κάπου εδώ επανέρχεται η έννοια της σωστής και λανθασμένης πλευράς της ιστορίας. Από πού ξεκινάμε να μετράμε; Ποιοι είναι οι κακοί, ποιοι είναι οι ήρωες και ποια είναι τα θύματα σε αυτή την ιστορία;
Διότι κι αυτός ο «νηφάλιος αναλυτής» δεν μπορεί παρά να χρειαστεί να χρησιμοποιήσει για τις θέσεις του μια ιστορική βάση. Η οποία αναπόφευκτα θα ενοχλήσει (τουλάχιστον) μία από τις δύο ακραίες πλευρές, που θα σταματήσουν για λίγο τη διαμάχη για την Παλαιστίνη και θα εστιάσουν στο πόσο «ουδέτερος», «απροκατάληπτος» και εν τέλει «νηφάλιος» είναι αυτός ο αναλυτής.
Ο θυρωρός
Θα καταλήξω, θυμίζοντας ένα λίγο-πολύ γνωστό περιστατικό. Οταν οι Pink Floyd έγραφαν το άλμπουμ «Dark Side of the Moon» το 1973, έψαχναν τον τρόπο για να δώσουν ένα αρμόζον φινάλε σε αυτή την κατάδυση στα βάθη του ανθρώπινου ψυχισμού.
Και τη βρήκαν στον θυρωρό του στούντιο ηχογράφησης Τζέρι Ο’ Ντρίσκολ, η ατάκα του οποίου έφτασε και στον δίσκο: «Δεν υπάρχει σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Για την ακρίβεια, όλο το φεγγάρι είναι σκοτεινό».
Κάτι ανάλογο θεωρώ ότι ισχύει και για την ιστορία: Δεν υπάρχει η λάθος πλευρά της ιστορίας. Για την ακρίβεια, όλη η ιστορία είναι λίγο λάθος…
