Η συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στη διαδήλωση της 28ης Φεβρουαρίου για την τραγωδία των Τεμπών αποτελεί ιστορικό σημείο καμπής. Παράλληλα με την ηθική και πνευματική συμπαράσταση προς τις οικογένειες των θυμάτων, η ελληνική κοινωνία έστειλε πολλαπλά μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις, χωρίς κομματικές ή άλλες σκοπιμότητες.
Με τρόπο ειρηνικό, «σιωπηλό», αλλά συγκλονιστικά «εκκωφαντικό», χιλιάδες πολίτες απαίτησαν ένα σύγχρονο κράτος που θα μπορεί επιτέλους να εγγυηθεί την ασφάλεια και την ευημερία τους.
Στη δημοκρατία οι κανόνες που διέπουν την οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα καθορίζονται από τους θεσμούς. Οταν οι θεσμοί είναι ασθενικοί, τότε η δημοκρατία κλονίζεται. Το αίσθημα ασφάλειας και δικαιοσύνης υποχωρεί, η οικονομία παραμένει όμηρος συμφερόντων και ψηφοθηρικών στοχεύσεων, η ευημερία και η πρόοδος τίθενται σε αμφιβολία. Η εμπιστοσύνη χάνεται, η απογοήτευση και η αποχή εκτινάσσονται και δημιουργείται το κατάλληλο έδαφος για οργή, λαϊκισμό, ακρότητες.
Στον αντίποδα, όταν οι θεσμοί ισχυροποιούνται, πολλαπλασιάζονται οι θετικές επιπτώσεις σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Πλήθος μελετών έχουν αποδείξει ότι τα κράτη που προχώρησαν στη βελτίωση και την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου ξεχώρισαν σε παγκόσμια κλίμακα.
Οι απαραίτητες αλλαγές διαπερνούν κάθε πεδίο άσκησης πολιτικής. Θα σταθούμε σε τρία από αυτά. Πρώτο, η δημόσια διοίκηση. Η πολυπλοκότητα του νομικού πλαισίου και η μη κωδικοποίησή του, η γραφειοκρατία, οι δαιδαλώδεις συναρμοδιότητες, το έλλειμμα σεβασμού – πειθαρχίας στην τήρηση των νόμων είναι ζητήματα σημαντικά και διαχρονικά. Η ψηφιοποίηση του Δημοσίου είναι απαραίτητη αλλά όχι επαρκής συνθήκη.
Χωρίς την αποσαφήνιση του πλαισίου λειτουργίας, την απλοποίηση των διαδικασιών, την προσαρμοστικότητα και την ευελιξία, χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση – στελέχωση – αξιολόγηση και τις απαραίτητες επενδύσεις σε σύγχρονες και ασφαλείς υποδομές η συνολική εικόνα δεν θα αλλάξει. Σαφώς η ελληνική πολιτεία πρέπει να ασχοληθεί με το θέμα των απολαβών των δημοσίων υπαλλήλων, αλλά και εκείνοι οφείλουν να συνειδητοποιήσουν τον ρόλο τους ως λειτουργοί και «υπηρέτες» του κοινωνικού συνόλου. Βασικός στόχος η πολιτεία να επανανοηματοδοτήσει την σχέση της με τον πολίτη, καθιστώντας τον συνεργάτη – συμμέτοχο που αξίζει προσοχή και σεβασμό.
Δεύτερο πεδίο, η δικαιοσύνη. Ο σημαντικός βαθμός εμπλοκής της εκτελεστικής στη δικαστική εξουσία, η διαπιστωμένη καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης αποδυναμώνουν την εμπιστοσύνη των πολιτών. Η επικείμενη συνταγματική αναθεώρηση δίνει μια πρώτης τάξης ευκαιρία να συζητηθούν και να συμφωνηθούν μέσω ενός οργανωμένου δημόσιου διαλόγου οι αλλαγές εκείνες που θα συμβάλουν ουσιαστικά στη βελτίωση της αποδοτικότητας του δικαστικού συστήματος και στην αποκατάσταση της εικόνας του.
Ποιοτικός στόχος, να έχουμε μια δικαιοσύνη ισχυρό πυλώνα της δημοκρατίας που θα λειτουργεί ως θεσμός προστασίας για το σύνολο των πολιτών.
Τρίτο πεδίο, το εκπαιδευτικό σύστημα. Η παιδεία αποτελεί συστατικό στοιχείο της κοινωνικής ανάπτυξης και της δημιουργίας ενεργών πολιτών. Αποτελεί διαπίστωση ότι το σημερινό σύστημα είναι αναχρονιστικό, με ξεπερασμένα προγράμματα σπουδών, με ακατάλληλες υποδομές που θα ικανοποιούν τις απαιτήσεις της νέας γενιάς και των διεθνώς διαμορφωμένων συνθηκών. Οι νέοι της χώρας πρέπει να αισθάνονται ότι η παιδεία θα τους δώσει τα εφόδια να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις ενός συνεχώς εξελισσόμενου περιβάλλοντος, θα τους βοηθήσει να διευρύνουν ορίζοντες και προοπτικές επιτρέποντάς τους την κοινωνική κινητικότητα και πρόοδο.
Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις δεν αφορούσαν μόνο τα Τέμπη και την παρούσα κατάσταση, αλλά και το μέλλον της χώρας. Οι πολίτες απέδειξαν ότι δεν ανέχονται άλλο την ανευθυνότητα, την αδιαφορία, τη ματαίωση. Επιθυμούν γρήγορες ποιοτικές αλλαγές, που θα δημιουργήσουν ένα κράτος αντάξιο των προσδοκιών τους, που θα τους εγγυάται ασφάλεια και ευημερία. Η ειρηνική κινητοποίησή τους, πέραν από μέσο πίεσης, λειτουργεί ως το απαραίτητο κίνητρο για να προχωρήσουμε μπροστά.
Ο κ. Δημήτρης Λιάκος είναι οικονομολόγος.
