Είχε υποχωρήσει από την καθημερινή συζήτηση η σχετική μεγάλη ιδέα για την ιστορία. Εκείνη η κατασκευή του νου, που επιχειρεί να μας πείσει ότι υπάρχει Ιστορία με κεφαλαίο και όλα τελούν υπό την αδήριτη νομοτέλειά της. Ολα υπάγονται στη ροή της και είναι ματαιότητα κάθε εναντίωση στην ορμή της.
Οι οπαδοί αυτής της πλάνης – κατάλοιπα του 19ου αιώνα – ισχυρίζονται μάλιστα ότι υπάρχει και ένα « Πνεύμα της Ιστορίας» που διαποτίζει τα πάντα και μόνο αυτό συμπυκνώνει και εκφράζει το ασύλληπτο και ακατάληπτο, κάτι σαν θεϊκή υπόσταση της ατομικής και συλλογικής ύπαρξης.
Τις τελευταίες ημέρες, μετά την αποχώρηση του κ. Τσίπρα από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, ακούστηκαν οι γνωστές υπερβολές της πλάνης: «Ο Τσίπρας συνομίλησε με την Ιστορία». Δεν μας εξήγησαν αναλυτικά τι εννοούν, φαντάζομαι όμως ότι αναφέρονται στη μεγάλη διάσταση του χρόνου, στην πολιτεία του κ. Τσίπρα ως εκφραστή της μεγάλης πνοής, στην πολιτική του πράξη ως σφραγίδα στα ανθρώπινα, πέρα από την τρέχουσα και πεζή ανθρώπινη καθημερινότητα, που κολυμπάει στη σχετικότητα, συναντιέται με το τυχαίο και βιώνεται ως το μόνο υπαρκτό.
Οι υποστηρικτές αυτής της πομπώδους έκφρασης – συνομιλητής της Ιστορίας! – αφήνουν πάντα αδιευκρίνιστες τις έννοιες-κλειδιά. Τι σημαίνει «συνομιλώ» με την Ιστορία; Εδώ η έννοια έχει μεταφυσική διάσταση. Το υποκείμενο-πρωταγωνιστής ανυψώνεται πάνω από τις υλικές συνθήκες της ύπαρξης που ορίζουν την εποχή του και ως επόπτης ορίζει την κίνησή της, όπως δογματικά την επιθυμεί και με συνείδηση απεσταλμένου, ως υπηρέτης της νομοτέλειας, αποσπάται από το κοινωνικό σώμα και επιχειρεί τον έλεγχό του.
Κάτω από την υπερφίαλη σύλληψη, κινείται μέσα στην ασύλληπτη συνθετότητά της η φίλη μας η ιστορία, με μικρό! Σεμνή, ταπεινή, πεζή, πλουτίζεται καθημερινά από την ατομική φαντασία και αναζήτηση, από τη συλλογική πορεία και υπόσταση, από το παρελθόν που αναπλάθεται, από το παρόν που βιώνεται, από το μέλλον, που ως άγραφο σχέδιο κινεί, όπως όλες οι εμπνευστικές αρχέγονες εναποθέσεις, αυτό το συναρπαστικό έργο της καθημερινότητας. Αυτό που ως παρόν, αν και δεμένο με το νήμα τού χθες, διατηρεί κάθε φορά την ασύλληπτη πρωτοτυπία του, τόσο που δεν μπορείς να βρεις όμοιό της στο λεπτό που προηγήθηκε.
Η φίλη μας η ιστορία, σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης, σαν γυναίκα με πολύχρωμο φόρεμα, μέσα στις μικρές και μεγάλες στιγμές της ανθρώπινης διαδρομής, μας δείχνει την ποικιλία και τη δημιουργικότητα της ανομοιότητας και του διαφορετικού. Με τη φίλη μας την ιστορία περπατάμε αγκαλιά, είμαστε ο καθένας μέρος της. Αν κάποιος τώρα πιστεύει ότι υπάρχει Ιστορία με κεφαλαίο, τον παρακαλώ να μας δώσει το mail της, να της στείλουμε ένα μήνυμα.
Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
