Η αστάθεια στη Μέση Ανατολή μετά την τρομοκρατική επίθεση κατά του Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου 2023 χαρακτηρίζει τις καθημερινές εξελίξεις στην περιοχή. Παράλληλα με τον πόλεμο στη Γάζα, οι μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ δραστηριοποιούνται για την τιμωρία όσων είχαν εμπλακεί στην εν λόγω αποτρόπαιη επίθεση και τα αποτελέσματα της δραστηριοποίησής τους προκαλούν γενική ανησυχία κλιμάκωσης. Δεν είναι τυχαίο πως οι Ηνωμένες Πολιτείες κινητοποιούνται στρατιωτικά ώστε τόσο το Ιράν όσο και η Χεζμπολάχ να γνωρίζουν εκ των προτέρων τις πιθανές συνέπειες μιας ευρείας επίθεσής τους κατά ισραηλινών στόχων.
Στη μνήμη έρχεται η αποτυχημένη προσπάθεια του Ιράν να πλήξει το εβραϊκό κράτος με μη επανδρωμένα αεροσκάφη τον περασμένο Απρίλιο. To Ισραήλ αντέδρασε όχι μόνο καταρρίπτοντας σχεδόν όλα τα ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, αλλά προχωρώντας σε μικρής κλίμακας αεροπορικούς βομβαρδισμούς στην ιρανική επαρχία Ισφαχάν, όπου βρίσκονται ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Το μήνυμα που έστειλε τότε στην Τεχεράνη ήταν σαφές. Από το πρίσμα του Ισραήλ, το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα αποτελεί τον πιο σοβαρό κίνδυνο για την εθνική του ασφάλεια.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το γόητρο της ιρανικής κυβέρνησης έχει τρωθεί μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια στην πρωτεύουσα της χώρας. Ωστόσο, η δυνατότητα ουσιαστικής αντίδρασής της είναι αμφιλεγόμενη. Με μια ψυχρή ματιά, φαίνεται πως το Ιράν και η Χεζμπολάχ βολεύονται με τη συνέχιση του πολέμου φθοράς κατά του Ισραήλ χωρίς υψηλό ρίσκο γενικευμένης σύρραξης. Προφανώς, κάθε πιθανό σενάριο πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν σε περίοδο αβεβαιότητας, αλλά οι πρακτικές δυσκολίες δεν αλλάζουν. Ενδεχομένως η Τεχεράνη να ικανοποιείται προσωρινά με το κλίμα φόβου που δημιουργείται, στο οποίο τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης εστιάζουν παρουσιάζοντάς το ως εθνική επιτυχία.
Η συνεχιζόμενη αστάθεια βρίσκει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε προεκλογική περίοδο. Η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις στέλνει μέχρι στιγμής διφορούμενα μηνύματα στο Ισραήλ σε αντίθεση με τον τέως πρόεδρο και υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος παραμένει ένθερμος υποστηρικτής του. Η Ρωσία, από τη δική της πλευρά, παραμένει βασικός εταίρος του Ιράν, αλλά δύσκολα θα επωφεληθεί από μια γενική σύρραξη που μπορεί να την οδηγήσει σε άμεση εμπλοκή. Και η Κίνα, μετά τη συμφωνία ανάμεσα στις παλαιστινιακές ομάδες την οποία πέτυχε πριν από λίγες βδομάδες στο Πεκίνο, προσπαθεί να αντιπαραβάλει την προσέγγισή της με αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Ελλάδα και η Κύπρος χρειάζεται να προετοιμαστούν για αστάθεια χωρίς τέλος στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Πέρα από τη σχετική ανησυχία που πρόσφατα προκάλεσαν οι απειλές της Χεζμπολάχ κατά της Λευκωσίας, η ρητορική της Τουρκίας κατά του Ισραήλ είναι ενδεικτική του γενικότερου ρόλου που αυτή επιδιώκει στην περιοχή. Δεν είναι εύκολο οι σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ να ομαλοποιηθούν ξανά παρά τις μεγάλες προσπάθειες πριν από την 7η Οκτωβρίου. Η πρόβλεψη αυτή μπορεί ίσως να βοηθήσει τους ελληνοκυπριακούς γεωπολιτικούς υπολογισμούς.
Ο δρ Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι λέκτορας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Νίκαιας (Cife), Senior Fellow στο ΕΛΙΑΜΕΠ και στο Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών Μπέγκιν-Σαντάτ (BESA).
