Σε πολύ λίγες ταινίες συνάντησα αναφορές στο Πολυτεχνείο, ένα τόσο σημαντικό γεγονός που καθόρισε τη φυσιογνωμία και την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας.
Μεγάλες αναφορές γίνονται στις ταινίες «Ενα τανκς στο κρεβάτι μου» του Γιάννη Δαλιανίδη και «Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας» του Ντίνου Κατσουρίδη και του Πάνου Γλυκοφρύδη, ενώ μικρότερες στις ταινίες «Ο τρομοκράτης» του Γιάννη Δαλιανίδη, «Ενα γελαστό απόγευμα» του Ανδρέα Θωμόπουλου, «Ο άνθρωπος με το γαρίφαλο» και «Τα χρόνια της θύελλας» του Νίκου Τζήμα.
Ο περιορισμένος αριθμός των ταινιών οφείλεται στο γεγονός ότι σε συνθήκες πρωτόγνωρης ελευθερίας οι σκηνοθέτες κυρίως του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν στην ευρύτερη Αριστερά, ένιωθαν την ανάγκη να προβάλουν την αφήγηση της Αριστεράς απέναντι στην αφήγηση των νικητών του Εμφυλίου που είχε επιβληθεί μέχρι τη Μεταπολίτευση και έριξαν το βάρος στην κρίσιμη δεκαετία του 1940, αφήνοντας το Πολυτεχνείο σε δεύτερη μοίρα.
Στις ταινίες «Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας» και «Τα χρόνια της θύελλας» πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέγερση έχουν οι αριστεροί. Αντίθετα στην ταινία «Ενα τανκς στο κρεβάτι μου» η εξέγερση ξεπερνά τον πολιτικό διαχωρισμό Δεξιάς – Αριστεράς και ενώνει όλους τους Ελληνες.
Στις ταινίες «Ενα τανκς στο κρεβάτι μου», «Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας», «Ο τρομοκράτης» και «Τα χρόνια της θύελλας» ο κόσμος συμπαραστέκεται στους εξεγερμένους και γίνονται αναφορές στα θύματα της εξέγερσης. Η εξέγερση συνδέεται με τις εξελίξεις που προηγήθηκαν και τα γεγονότα που ακολούθησαν και οδήγησαν στην πτώση της χούντας. Στην ταινία «Ενα τανκς στο κρεβάτι μου» η εξέγερση συνδέεται μόνο με τα γεγονότα από το 1965, ενώ στις ταινίες «Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας», «Ο άνθρωπος με το γαρίφαλο» και ιδίως «Τα χρόνια της θύελλας» συνδέεται με τους αγώνες της Αριστεράς από τη δεκαετία του 1940, σε μια προσπάθεια δημιουργίας μιας αφήγησης για τη συνέχεια των αγώνων και των θυσιών της Αριστεράς που εκφράζεται με το γνωστό σύνθημα της πορείας του Πολυτεχνείου «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ Πολυτεχνείο!».
Η επίδραση των περισσότερων ταινιών στη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης είναι σχετικά περιορισμένη, καθώς μετά τη Μεταπολίτευση ο κινηματογράφος έπαψε να είναι η κύρια μορφή λαϊκής διασκέδασης, χάνοντας οριστικά το παιχνίδι από την τηλεόραση. Οι ταινίες που έκαναν εισπρακτική επιτυχία και/ή άνοιξαν τον δημόσιο διάλογο, ιδίως οι «Ενα τανκς στο κρεβάτι μου» και «Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας», έπαιξαν μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης. Ομως και οι υπόλοιπες συμπλήρωσαν την εικόνα που κατασκεύασε ο ελληνικός κινηματογράφος για το Πολυτεχνείο.
Μερικές από τις ταινίες έχουν μια δεύτερη ζωή, καθώς προβάλλονται στην τηλεόραση και είναι ανεβασμένες στο Διαδίκτυο. Κάποιες μάλιστα έχουν επηρεάσει ανθρώπους που δεν τις έχουν δει ολόκληρες, αλλά έχουν παρακολουθήσει σκηνές στο Διαδίκτυο ή έχουν ακούσει κάποιες ατάκες που έχουν περάσει στη συλλογική μνήμη.
Ο κ. Γιώργος Ανδρίτσος είναι ιστορικός
