Δεν πιστεύω ότι οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας φοιτητών στα αμερικανικά πανεπιστήμια και ιδίως στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης για τον πόλεμο της Γάζας συνιστούν οποιαδήποτε ένδειξη κρίσης στα αμερικανικά πανεπιστήμια. Το αντίθετο. Πιστεύω ότι δείχνουν την αμερικανική κοινωνία στην καλύτερη εκδοχή της.
Είναι κατ’ αρχήν σωστό και ωραίο ότι οι προνομιούχοι αυτοί φοιτητές έχουν ισχυρή κοινωνική συνείδηση και ξεφεύγουν από τα στενά ιδιωτικά ενδιαφέροντά τους για να στηρίξουν έναν δημόσιο ηθικό αγώνα.
Αυτό ισχύει ακόμα και αν αυτό που υποστηρίζουν είναι τελικά λανθασμένο. Ο πόλεμος στη Γάζα είναι μια τραγωδία, δεν οφείλεται όμως αποκλειστικά στο Ισραήλ. Σίγουρα υπαίτια είναι και η παραστρατιωτική οργάνωση Χαμάς – που υιοθετεί μια ιδεολογία ακραίου μίσους και οργανώνει μαζικές δολοφονίες, βιασμούς και απαγωγές απόλυτα αθώων ανθρώπων – ενώ υπεύθυνα για τον πόλεμο είναι και τα κράτη που έμμεσα ή άμεσα τη στηρίζουν (π.χ. Ιράν).
Το Ισραήλ δικαιούται να αντιδράσει, αυτό εξάλλου έκρινε και το Δικαστήριο της Χάγης που δεν διέταξε την παύση των εχθροπραξιών στα προσωρινά του μέτρα, αν και το – πιεστικό – ερώτημα είναι αν αντιδρά με αναλογικότητα και επαρκή φροντίδα για τους αμάχους.
Δεν πιστεύω, συνεπώς, ότι τα αμερικανικά πανεπιστήμια πρέπει τώρα να πάψουν να συνεργάζονται με το Ισραήλ ή να σταματήσουν να επενδύουν τα κληροδοτήματά τους σε εταιρείες που συνεργάζονται με το Ισραήλ, όπως ζητούν οι φοιτητές, οι οποίοι βλέπουν το Ισραήλ ως δήθεν «αποικιοκρατική» δύναμη που εκ των προτέρων ευθύνεται για την τραγωδία.
Οι φοιτητές αυτοί έχουν κάθε δικαίωμα να εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους προς την ηγεσία του πανεπιστημίου τους. Ακριβώς αυτό έχει γίνει. Αν δούμε τις λεπτομέρειες της διαμαρτυρίας, θα παρατηρήσουμε ότι όλα έγιναν με σεβασμό στον νόμο και την ανεξαρτησία του πανεπιστημίου.
Πρώτον, η κυβέρνηση δεν έχει κανέναν ρόλο στη ρύθμιση της διαμαρτυρίας – και το πανεπιστήμιο αγνόησε τον Πρόεδρο της Βουλής που ζήτησε την παραίτηση της προέδρου του Κολούμπια, Μινους Σαφίκ.
Δεύτερον, το πανεπιστήμιο επέτρεψε τις διαμαρτυρίες, αλλά και την αυτοσχέδια κατασκήνωση, εντός ορίων που προστατεύουν τα δικαιώματα των άλλων, ενώ αντίστοιχα οι φοιτητές καθώς φαίνεται διαμαρτυρήθηκαν χωρίς βία ή ακρότητες – κατά το μεγαλύτερο διάστημα.
Τρίτον, η αστυνομία επενέβη με πρόσκληση του πανεπιστημίου – πιθανώς κακώς – την πρώτη φορά που πιθανολογήθηκε βία και τη δεύτερη φορά που πράγματι έγινε η βίαιη κατάληψη ενός κτιρίου. Η αστυνομική βία ήταν περιορισμένη και όχι αδιάκριτη, χωρίς δακρυγόνα ή χημικά, χωρίς να ξυλοκοπηθεί κανείς και χωρίς να έχουν αναφερθεί τραυματισμοί.
Μπορεί συνεπώς να πούμε ότι έγιναν κάποια σφάλματα από την ηγεσία του πανεπιστημίου, η μεγάλη εικόνα όμως είναι ότι η διαμαρτυρία ήταν ελεύθερη, ήπια και έγινε ακριβώς μέσα στο πλαίσιο του νόμου και του κράτους δικαίου.
Αντί να βλέπουμε αυτό το επεισόδιο ως ένδειξη κρίσης, πιστεύω θα ήταν καλύτερο να το δούμε ως ένδειξη της ζωντάνιας, της ωριμότητας και της ισχύος των δημοκρατικών θεσμών και παραδόσεων της Αμερικής και ειδικά της πόλης της Νέας Υόρκης.
Ο κ. Παύλος Ελευθεριάδης είναι καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
