Γιατί μας αρέσει η μουσική; Ξέρουμε ότι οι βάσεις της τέχνης αυτής, δηλαδή ο ρυθμός και η μελωδία, αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες σωματικές λειτουργίες και εγκεφαλικές δραστηριότητες που μας επιτρέπουν να την αντιλαμβανόμαστε ως κάτι σημαντικό. Οι ειδικοί μάς λένε πως η μελωδία συνδέεται στενά με τα συναισθήματα. Η ψυχική αντίδραση στη μουσική είναι μια λειτουργία της αμυγδαλής, μιας περιοχής του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην επεξεργασία τους. Μελωδίες που προκαλούν θετικά συναισθήματα μπορούν να απελευθερώσουν ντοπαμίνη, ενισχύοντας το αίσθημα ευχαρίστησης.
Αυτή η καθαρά επιστημονική μελέτη της σχέσης μεταξύ μουσικής και εγκεφάλου είναι μια «τεχνολογική» προσέγγιση, πολύ ενδιαφέρουσα μεν, αλλά περιορισμένη, μια και αποκαλύπτει μόνον φυσιολογικές και γνωστικές διεργασίες. Ενώ προσφέρει σημαντικές γνώσεις, αντιμετωπίζει τη μουσική μέσα από το αποκλειστικό πρίσμα της νευρολογικής λειτουργίας. Τι παραβλέπει; Κάτι σημαντικό. Την υπαρξιακή και φαινομενολογική διάστασή της. Τον υπέροχο εκτροχιασμό των αισθήσεων που προσφέρει η τέχνη.
Η επιστήμη δεν είναι απλώς ένα σύνολο εργαλείων, αλλά ένας τρόπος αποκάλυψης του κόσμου. Με την επιστήμη (και την τεχνολογία), ο κόσμος μας αποκαλύπτεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, που μπορεί να αποκρύπτει ή να μην προβάλλει άλλες διαστάσεις της πραγματικότητας.
Η τέχνη, άρα και η μουσική, είναι ένας από τους πρωταρχικούς τρόπους με τους οποίους αποκαλύπτεται το Είναι. Ενα μουσικό κομμάτι λοιπόν δεν είναι απλώς μια αισθητηριακή εμπειρία αλλά ένας τρόπος αποκάλυψης, εξόρυξης της αλήθειας. Η μουσική αποκαλύπτει βαθύτερες πτυχές της ύπαρξης και του κόσμου, τόπους που αντανακλούν ολόκληρη την ιστορία μας, με δυο λόγια περιοχές που δεν μπορούν να κατανοηθούν μόνο μέσω της επιστημονικής ανάλυσης και της χρήσης τεχνολογικών εργαλείων.
Ο εγκέφαλος, και κατ’ επέκταση το σώμα, δεν είναι απλώς μια μηχανή που επεξεργάζεται ερεθίσματα, στην περίπτωση μουσικά, αλλά ένα πεδίο όπου ο εαυτός προσλαμβάνει την ουσία της τέχνης.
Ζούμε σε μια εποχή όπου όλα οφείλονται να εξηγηθούν μέσω της επιστήμης και της τεχνολογίας. Οτιδήποτε άλλο ανήκει στη σφαίρα του γραφικού, του ξεπερασμένου, του νοσταλγικού. Η μουσική είναι καλό παράδειγμα. Οταν ακούω ένα κομμάτι του Μότσαρτ δεν αμφιβάλλω ότι εκκρίνω ντοπαμίνη, αλλά μου συμβαίνουν και χίλια δυο άλλα πράγματα που δεν είναι μετρήσιμα, κατατάξιμα ή αξιολογήσιμα. Πράγματα που έχουν να κάνουν με το είναι μου, την αλήθεια του και τη μοναδικότητά της. Ενα μυητικό ρίγος που δεν εξηγεί ο αλγόριθμος. Οι συνάψεις είναι αθέατες και μυστικές. Κι αυτή είναι η αβάσταχτη γοητεία τους.
