Ενα σκέτο σώμα

Είναι κάποιες λέξεις ιδιαίτερα φορτισμένες, οι περισσότερες με αρνητικό φορτίο, πηγές άγχους που έχουν μάλιστα χαρακτηριστεί – εντελώς άστοχα – και ορόσημα για τη ζωή ενός ανθρώπου. Μία από αυτές και ιδιαίτερα επίκαιρη είναι η λέξη «Πανελλαδικές». Στα χρόνια μου τις λέγαμε «Πανελλήνιες», σε λίγα χρόνια μπορεί να λέγονται «Πανεθνικές». Είναι η μόνιμη αναστάτωση των ελληνικών οικογενειών, που συνήθως ξεκινάει έναν χρόνο πριν με φροντιστήρια, νουθεσίες και σε αρκετές περιπτώσεις με τη δημιουργία ενός τρομοκρατικού περιβάλλοντος στα παιδιά που αν αποτύχουν θα αποτύχουν οριστικά και στη ζωή τους. Ολα τα μέλη της οικογένειας κινούνται γύρω από αυτή την «κρίση» των παιδιών τους, την πρώτη τους ουσιαστική δοκιμασία, την πρώτη τους εμπειρία με τον ανταγωνισμό των συνομηλίκων τους.

Μετά αρχίζουν τα τηλέφωνα μεταξύ των γονιών, αξιολογούμε τα θέματα, μιλάμε για βαθμούς, προβλέπουμε βάσεις και φανταζόμαστε σχολές. Μια χαρά τρέλα για ένα σύστημα που όλοι ξέρουμε πως μπάζει από παντού, αλλά έτσι είναι η ζωή και πώς να την αλλάξεις.

Οι έρευνες των τελευταίων ετών είναι κάθε χρόνο και πιο απογοητευτικές όσον αφορά τις δεξιότητες των παιδιών στα θέματα συνθετικής και αναλυτικής σκέψης, κατανόησης κειμένων, συγκρότησης άποψης με στέρεα επιχειρήματα. Η Παιδεία μας έτσι κι αλλιώς δεν είναι παιδεία, είναι αυστηρή εξειδίκευση πάνω σε γνωστικούς τομείς, με μοναδική επιδίωξη τη δημιουργία επιστημόνων – και κατ’ επέκταση ανθρώπων – που γνωρίζουν τα πάντα για ένα θέμα αλλά είναι αρκετά αδέξιοι σε μια σειρά από άλλα που δεν άπτονται της θέσης και του μισθού τους.

Πριν αρχίσουμε να γκρινιάζουμε για αυτό, ας ρίξουμε μια ματιά στους εαυτούς μας να δούμε αν εμείς είμαστε καλύτεροι. Δεν είμαστε. Εχουμε αφήσει να ατροφήσουν μια σειρά από ικανότητες τις οποίες χάριν ευκολίας έχουμε παραχωρήσει στην τεχνολογία. Κάποτε γνώριζα απ’ έξω όλα τα τηλέφωνα των φίλων μου και πολλά ακόμη, σήμερα θυμάμαι μόνο τα τέσσερα βασικά. Δεν πηγαίνω ούτε στο περίπτερο δίχως πλοηγό στο αυτοκίνητο και δεν θυμάμαι τα ραντεβού της εβδομάδας αν δεν ανοίξω το σκονάκι στο κινητό.

Οσο για την κατανόηση κειμένου, μια ολιγόλεπτη βόλτα στα social media και στα σχόλια κάτω από αναρτήσεις μπορεί να μας πείσει ότι δεν ξέρουμε τι διαβάζουμε, δεν καταλαβαίνουμε αυτό που γράφεται αλλά διαβάζουμε αυτό που έχουμε στο μυαλό μας πριν καν αρχίσουμε την ανάγνωση του κειμένου.

Είμαι κάθε άλλο παρά τεχνοφοβικός, οι τεχνολογικές κατακτήσεις είναι κατακτήσεις του ανθρώπινου πνεύματος και ταλέντου και επίσης δεν με τρομάζει καθόλου που οι μικρές μου κόρες είναι τόσο εξοικειωμένες με τους υπολογιστές που πολλές φορές μού λύνουν θέματα που δεν μπορώ να λύσω. Το ποτάμι της τεχνολογίας δεν γυρίζει πίσω και όπως σε όλα τα πράγματα δεν φταίνε τα πράγματα αλλά η χρήση τους.

Με τρομάζει όμως το τι έχουμε γίνει αν μας αφήσεις κάπου γυμνούς. Δίχως ρούχα, δίχως κινητό, δίχως υπολογιστή. Τι αξίζει από εμάς αν μείνουμε ένα σκέτο σώμα, ένα σκέτο μυαλό. Δίχως τις βοήθειες των άλλων που έτσι κι αλλιώς έχουν ξεχάσει πώς βοηθάμε αλλά μόνο πώς ανταγωνιζόμαστε.