Ενα παιδί θυμάται

Την παιδική και νεανική ηλικία του ανασυσταίνει ο κινηματογραφιστής Φώτος Λαμπρινός στο βιβλίο του «Παλαμηδίου 10» (εκδόσεις Καστανιώτης), μια περίοδο που αρχίζει στα χρόνια της δικτατορίας Μεταξά και φτάνει μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950. Ο τίτλος παραπέμπει στη διεύθυνση της κατοικίας της οικογένειας Λαμπρινού, πίσω από τον σταθμό Πελοποννήσου, που είναι περισσότερο μια συμβολική διεύθυνση, ένα είδος μυθιστορηματικής αναφοράς, αφού η ζωή της οικογένειας και ιδιαίτερα του μικρού Φώτου χαρακτηριζόταν από διαρκή, αναγκαστική μετακίνηση. Ο πατέρας, Γιώργης Λαμπρινός, και η μητέρα, Ευγενία, είχαν συνδέσει τη ζωή τους με το ΚΚΕ, γεγονός που δικαιολογεί τις διαρκείς μετακινήσεις, τις πολύμηνες εξαφανίσεις, τις εξορίες και τους εκτοπισμούς. Διανοούμενος του ΚΚΕ, κομματικός υπεύθυνος του περιοδικού «Ελεύθερα Γράμματα», συγγραφέας του βιβλίου «Μορφές του ’21», που είχε δημοσιευθεί στην «Καθημερινή» σε συνέχειες, ο Γιώργης Λαμπρινός εκτελέστηκε μυστηριωδώς στον Εμφύλιο. (Τον εγκατέλειψαν οι σύντροφοί του; Σκοτεινό σημείο.) Η Ευγενία, περίφημη ράφτρα του Εθνικού Θεάτρου, είχε εκτοπιστεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ναζί. Τη θεωρούσαν πεθαμένη, αφού έμεινε έγκλειστη δύο χρόνια. Οταν επέστρεψε έφερε δώρο στον μικρό Φώτο ένα ακορντεόν, που βρήκε σε ένα ερειπωμένο γερμανικό σπίτι, κάπου στη Σαξονία. Το όνομα της οικογένειας ήταν «Μπαστουνόπουλος», ακριβώς η ίδια οικογένεια με του Κωστή Μπαστιά (Μπαστουνόπουλου), που είχε βρεθεί στην άλλη πολιτική όχθη. Η διαγραφή του Λαμπρινού από το ΚΚΕ συνδέεται με τη συγγενική του σχέση με τον Κωστή Μπαστιά, δεξί χέρι του Μεταξά στα θέματα του πολιτισμού. Με την αυτοβιογραφική κινηματογραφική αφήγηση (ο υπότιτλος του βιβλίου είναι «ντοκυμανταίρ»), ο Φώτος Λαμπρινός μας δίνει όχι μόνο ένα χορταστικό βιβλίο, αλλά κι ένα αφήγημα από τα κάτω για την Κατοχή, τον Εμφύλιο και τη δεκαετία του ’50, με πολλές λεπτομέρειες για την καθημερινή ζωή στην Αθήνα, αλλά και στην Πάτρα και στην Καλαμάτα, με πολλά πρόσωπα, που αποτελούν πλέον ήρωες της μυθολογίας μας. Ο Μίμης Φωτόπουλος, μέλος της οικογένειας, ο Σωτήρης Πατατζής, ο Μέμος Μακρής, ο Βασίλης Ρώτας ή ο κομμωτής Βανζέλ, μέλος του ΚΚΕ, είναι κάποια απ’ αυτά. Το βιβλίο κλείνει με τη Σχολή Σταυράκου, στην οδό Αριστοτέλους, όπου ο συγγραφέας αρχίζει τις κινηματογραφικές σπουδές του. Ο Γρηγόρης Γρηγορίου, ο Καμπανέλλης, ο Τσαρούχης, ο Γιάννης Σιδέρης, ο Κουν είναι οι δάσκαλοι.

Την αφήγηση πυροδοτεί η ανάμνηση της Ευγενίας, της μητέρας, που πέθανε το 2006 στην Πολυκλινική Αθηνών.