Ο Τζο Μπάιντεν, μετά το πρόσφατο ντιμπέιτ με τον Ντόναλντ Τραμπ, έχει εγείρει αμφιβολίες ως προς την ύπαρξη της αναγκαίας νοητικής ικανότητας επιτέλεσης του κορυφαίου πολιτικού αξιώματος του κόσμου. Μάλιστα, η αμφισβήτηση πυροδότησε ερώτηση στην εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου Καρίν Ζαν Πιερ: «Ο πρόεδρος Μπάιντεν, στα 81 του χρόνια, πάσχει από Αλτσχάιμερ, οποιαδήποτε μορφή άνοιας ή εκφυλιστικής ασθένειας που προκαλεί κενά μνήμης; Απαντήστε με ένα «ναι» ή «όχι»».
Είναι προφανές ότι οι νοητικές ικανότητες ενός ατόμου δεν αξιολογούνται με βάση την ηλικία του, αλλά με βάση την ποιότητα των λόγων και των πράξεών του. Επίσης, η μη ανάκληση παρελθόντων γεγονότων στο παρόν της συνείδησης είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο σε όλα τα άτομα ανεξαρτήτως ηλικίας και νοημοσύνης. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος ενθυμείται μόνο ένα μικρό ποσοστό παρελθόντων γεγονότων.
Υπάρχει η διαδεδομένη αντίληψη ότι η μνήμη είναι μια ουδέτερη παθητική διαδικασία. Οπως, όμως, έχω γράψει στο βιβλίο «Δικαστική Ψυχιατρική», «η μνήμη είναι εύπλαστη. Η αντίληψη ενός γεγονότος, η προσοχή και η μνήμη έχουν σημαντικούς υποκειμενικούς συντελεστές. Η ανάκληση μιας πληροφορίας δεν είναι μια παθητική αναπαράσταση, αλλά μια υποκειμενική ανάπλαση του γεγονότος». Ενα τηλεοπτικό ντιμπέιτ μεταξύ δύο υποψηφίων για την προεδρία των ΗΠΑ υπακούει σε τηλεοπτικούς κανόνες ακροαματικότητας και διατήρησης του ενδιαφέροντος των τηλεθεατών.
Επομένως, οι ερωτήσεις και οι ζητούμενες απαντήσεις τίθενται σε περιορισμένα χρονικά όρια, χρησιμοποιώντας το μοντέλο της γρήγορης σκέψης και όχι εκείνο της αργής σκέψης. Ομως, η αργή σκέψη είναι η πλέον κατάλληλη για τη λήψη σωστών αποφάσεων.
Για πολλούς, η αύξηση της ηλικίας επιφέρει μείωση των νοητικών λειτουργιών. Ομως, η γενικότερη έννοια της νοημοσύνης διακρίνεται στη «ρευστή» νοημοσύνη, η οποία έχει σχέση με την ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών και την «αποκρυσταλλωμένη» νοημοσύνη, η οποία είναι η αποθηκευμένη στη μνήμη μας γνώση. Η «ρευστή» νοημοσύνη παρουσιάζει μείωση με την ηλικία. Ομως, η μείωση αυτή αντιρροπείται στα ηλικιωμένα άτομα με την αύξηση της «αποκρυσταλλωμένης» νοημοσύνης.
Η καλύτερη αξιολόγηση των νοητικών ικανοτήτων ενός κυβερνήτη είναι οι αποφάσεις που έχει λάβει κατά τη διάρκεια της θητείας του. Η ψυχιατρική νοητική αξιολόγηση ενός ατόμου με βάση τις απαντήσεις σε ένα ντιμπέιτ είναι παρακινδυνευμένη. Εν τούτοις, θα τολμούσαμε το συμπέρασμα ότι ο Μπάιντεν δεν έχει άνοια και μείωση των νοητικών του λειτουργιών. Θα συμφωνούσαμε δε σε αυτό με την Καρίν Ζαν Πιερ, η οποία, στην ερώτηση που προαναφέρθηκε, απάντησε: «Η απάντηση είναι «όχι», ελπίζω να κάνετε την ίδια ερώτηση και στον άλλον».
Ο κύριος Γιάννης Παπαδάτος είναι ψυχίατρος, ομότιμος καθηγητής ΕΚΠΑ, πρώην βουλευτής.
