Εθιμοτυπικός χαιρετισμός ή ευκαιρία διατύπωσης αρχών και θέσεων στο πλαίσιο ενός (ανεύρετου;) δημοκρατικού πολιτικού πολιτισμού; Πώς μπορεί να ενοχλήσει κανείς, έστω για λίγο, το κυρίαρχο παράδειγμα του αδίστακτου και δημαγωγικού κομματικού ανταγωνισμού; Μπορεί η παρουσία ενός κόμματος στο συνέδριο άλλου κόμματος να διαμορφώσει γέφυρες κατανόησης των διαφορών;

Είναι το συνέδριο ουσιαστικός θεσμός για τη λειτουργία ενός κόμματος σήμερα ή επικυρώνει το μοντέλο της αρχηγικής επιβολής, που αντλεί τη νομιμοποίησή του από την απευθείας εκλογή του αρχηγού, αδιαμεσολάβητα και τελικά χωρίς λογοδοσία, από ένα ακαθόριστο εκλογικό σώμα φίλων του κόμματος; Πώς διαθλώνται τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα στη λειτουργία του κόμματος; Ποια είναι η ανθρωπογεωγραφία του συνεδρίου και πόσο εκπροσωπεί τις κοινωνικές πραγματικότητες;

Τελικά τα κομματικά συνέδρια σήμερα αποτυπώνουν το λυκόφως των μαζικών κομμάτων της Μεταπολίτευσης και συγκροτούν την τεχνοκρατική εκδοχή της διαχείρισης και τη βιοπολιτική; Ή διατηρούν χαραμάδες για την επιστροφή της πολιτικής προς όφελος της δημοκρατίας και των πολλών; Πόσο ευρωπαϊκά είναι τα ελληνικά κόμματα ως προς τη λειτουργία τους;

Τα ερωτήματα αυτά είναι φυσικό να συνοδεύουν κάποιον που εκπροσωπεί το κόμμα του στο συνέδριο άλλου κόμματος. Είχα την ευκαιρία να εκπροσωπήσω τον κυβερνητικό, τότε, ΣΥΡΙΖΑ στο συνέδριο του ΚΙΝΑΛ όπου ανεδείχθη η αείμνηστη Φώφη Γεννηματά και στο πρώτο συνέδριο της ΝΔ με αρχηγό τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Κάθε εποχή θέτει τα δικά της ερωτήματα. Σήμερα ζούμε ένα συνεχές αλλεπάλληλων κρίσεων. Από τα μνημόνια στην πανδημία, τους πολέμους στην περιοχή μας και την κλιματική κρίση. Τα κόμματα καλούνται να συγκροτήσουν έναν λόγο ελπίδας, ειρήνης, κοινωνικής συνοχής, στερέωσης και διεύρυνσης του κράτους δικαίου και του κοινωνικού κράτους. Ο διεθνής περίγυρος σκοτεινιάζει. Από μείζονα γεωπολιτική αναμέτρηση που συρρικνώνει την Ευρώπη, από την οικονομική και ενεργειακή κρίση και τις φυσικές καταστροφές.

Ολα αυτά σωρευτικά σπέρνουν τον φόβο και καταδικάζουν τον πολίτη στην ατομική αναδίπλωση και στις μειωμένες προσδοκίες. Τι νόημα για τη ζωή, ιδιαίτερα των νέων, σηματοδοτεί ο εγκλωβισμός του κομματικού συστήματος, στην καλύτερη περίπτωση, σε ένα πολίτευμα που «αδειάζει» από το δημοκρατικό περιεχόμενό του και σφραγίζεται από κοινωνικές ανισότητες και εκμετάλλευση; Και όλα αυτά όταν καραδοκούν οι λαθρεπιβάτες της κοινωνικής απόγνωσης, η Ακροδεξιά, που ενοχοποιεί τους φτωχότερους (ευάλωτα κοινωνικά στρώματα, πρόσφυγες, μετανάστες) για την υποβάθμιση της ζωής των φτωχών;

Ενα συνέδριο συνήθως επικυρώνει μια πορεία πολιτικών και δράσεων. Μπορεί άραγε ένα κυβερνητικό κόμμα να φανταστεί την επόμενη μέρα χωρίς να βουλιάζει στην αλαζονεία της πολιτικής κυριαρχίας του; Ακόμη κι αν υπάρχει έλλειμμα πολιτικής αντιπολίτευσης, η κοινωνία βρίσκει παρακαμπτηρίους για να στείλει το μήνυμά της, όπως συνέβη με τις 1,3 εκατ. υπογραφές που απαιτούν δικαιοσύνη για τα Τέμπη. Μια κίνηση που συμπυκνώνει τη λαϊκή δυσαρέσκεια από διάφορα πεδία και προειδοποιεί ότι δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς δικαιοσύνη και πολιτική χωρίς ηθική. Και ακόμη ανακαλεί τα κόμματα, και πρώτα και κύρια τα κυβερνητικά, για στοιχειώδη αυτοκριτική.

Ο κ. Νίκος Φίλης υπήρξε υπουργός Παιδείας και βουλευτής. Σήμερα είναι στέλεχος της Νέας Αριστεράς.