Ας δούμε πρώτα το τοπίο, όπως περιγράφηκε στις πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Σύμφωνα με τη Metron Analysis, το 74% των πολιτών πιστεύει ότι η χώρα πάει στη λάθος κατεύθυνση και η ικανοποίηση από την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό συνεχώς μειώνεται, από 25% τον προηγούμενο μήνα σε 22% και από 28% στο 23% αντιστοίχως. Οι πιο απαισιόδοξοι ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 17-28 ετών (86%) και 29-44 ετών (79%) και αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί, κεντροαριστεροί και τίποτα, δεν εκφράζονται δηλαδή από κανένα από τα υπάρχοντα κόμματα.
Η ομάδα 17-28 ετών ιεραρχεί τα προβλήματα της χώρας ως εξής: οικονομία (32%), ακρίβεια (42%), κρίση θεσμών (33%), διαφθορά (17%), ανασφάλεια/ανεπάρκεια κυβέρνησης (16%). Η κρίση θεσμών είναι κάτι που απασχολεί και ενοχλεί τους νέους όσο και η οικονομία και δεν είναι ένα περιθωριακό ζήτημα, όπως θέλουν να πιστεύουν στην κυβέρνηση. Βέβαια στις μεγαλύτερες ηλικίες η ακρίβεια είναι το νούμερο 1 πρόβλημα (45%). Στις εκλογές του 2023 αυτοί που ψήφισαν για πρώτη φορά ήταν 440.000 και από αυτούς οι δεκαεπτάρηδες ήταν 112.097. Οι τάσεις σε αυτή την ηλικιακή ομάδα αποτελούν πάντα γρίφο για τα κόμματα ακόμα και σε ομαλές συνθήκες. Στην παρούσα συγκυρία, ενδεχομένως όχι, γιατί οι σημερινοί δεκαεπτάρηδες διαμορφώνονται μέσα από τις συνθήκες που δημιούργησαν η τραγωδία των Τεμπών και η διαχείρισή της από την κυβέρνηση. Ορισμένοι ριζοσπαστικοποιούνται, όπως είδαμε όλοι στις μεγάλες διαδηλώσεις του περασμένου μήνα.
Στη δημοσκόπηση της Pulse, το 91% των γυναικών ηλικίας 17-44 ετών θεωρεί ότι η τραγωδία των Τεμπών είναι το πιο σημαντικό θέμα και αντιστοίχως το 86% των νέων ανδρών. Αυτή είναι η εκλογική πελατεία της Ζωής Κωνσταντοπούλου, το κόμμα της οποίας εκτοξεύθηκε στη δεύτερη θέση των μετρήσεων της κοινής γνώμης, με διπλάσια ποσοστά από το δεύτερο στην ομάδα 17-29 ετών και εισροές από όλα τα κόμματα, κυρίως όμως από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Αν η άνοδος της Πλεύσης Ελευθερίας είναι συγκυριακή και αν στην κάλπη οι δημοσκοπικοί συμπαθούντες τής γυρίσουν την πλάτη, όπως ελπίζουν οι αντίπαλοί της, θα φανεί το προσεχές διάστημα. Το ζήτημα όμως είναι βαθύτερο και παραμένει το ίδιο από το 2012, όταν κόπηκε ο ομφάλιος λώρος των ψηφοφόρων με τις μεγάλες παρατάξεις. Οι ψηφοφόροι κινούνται τιμωρητικά και δεν υπολογίζουν τις συνέπειες. Η κυβέρνηση, όπως είπε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, βιάστηκε να κηρύξει την επιστροφή στην κανονικότητα και τώρα γλιστράει στη λασπερή πλαγιά μην μπορώντας να ανακτήσει την ισορροπία της. Αλλά και η αντιπολίτευση, ειδικά το ΠαΣοΚ, το οποίο θεωρητικά έχει τη μεγαλύτερη εκλογική επιρροή από κάθε άλλο κόμμα και πρακτικά εισπράττει δυσαρέσκεια μεγαλύτερη και από εκείνη που καταγράφεται για την κυβέρνηση, δεν βρίσκει τρόπους να συνομιλήσει προνομιακά με την κοινωνία ούτε με τη νέα γενιά.
Παράλληλα, γίνεται πλειοψηφικό το ποσοστό όσων ζητούν πρόωρες εκλογές και κυβερνήσεις συνεργασίας. Το σημερινό σκηνικό παραπέμπει σε ακυβερνησία, καθώς η ΝΔ με εκτίμηση ψήφου 26,4% και εκτίμηση εδρών 105 δεν θα μπορέσει να σχηματίσει μόνη της κυβέρνηση και έτσι όπως είναι οι σχέσεις των κομμάτων ακόμα και ο σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας από τα συστημικά κόμματα μοιάζει πολύ δύσκολος. Εκτός αν σκεφτούν δημιουργικά, σε αυτό το υποθετικό μέχρι στιγμής σενάριο, δηλαδή όχι μια κλασική κυβέρνηση συνεργασίας, με κομματικές διευθετήσεις, αλλά μια κυβέρνηση που να ανταποκρίνεται στις εθνικές προκλήσεις με πρόσωπα, τα οποία θα μπορούν να τις υπηρετήσουν. Τέτοιες επιλογές όμως χρειάζονται προετοιμασία και στο εσωτερικό των κομμάτων και στην κοινωνία, η οποία πάντως φαίνεται ότι έχει υπερβεί τα κόμματα.
