Κανέναν λόγο δεν είχε ο Ζόραν Ζάεφ να κηρύξει ένα δημοψήφισμα που όλες οι ενδείξεις έδειχναν ότι θα χάσει, με το κλίμα εθνικιστικής υστερίας που επικρατεί στη χώρα του. Και τούτο διότι η περιώνυμη συμφωνία των Πρεσπών δεν περιείχε μια υποχρεωτική ρήτρα για αυτό, απλώς ανέφερε ότι «Το Δεύτερο Μέρος (δηλαδή η πΓΔΜ), εφόσον το αποφασίσει, θα διεξαγάγει δημοψήφισμα». Δημοψήφισμα σε μια χώρα όπου οι εκλογικοί κατάλογοι δεν είναι ακριβείς, λόγω ραγδαίας μετανάστευσης του πληθυσμού στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια και επομένως εξαιρετικά δύσκολο να διαπιστωθεί τι θα εκπροσωπούσε ακόμη και το 50%, αν επιτυγχανόταν. Τώρα με το 36% τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα, καθώς το μέλλον διαγράφεται θολό, περιπλέκονται οι εσωτερικές εξελίξεις και στις δύο χώρες που υπέγραψαν τη Συμφωνία και αποσταθεροποιείται ακόμη περισσότερο η ήδη εξαιρετικά ασταθής περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, με την ανάμειξη μάλιστα των ανταγωνιζόμενων μεγάλων δυνάμεων. Και άντε να ξεμπλέξουμε!
Προφανές είναι ότι ο σκοπιανός ηγέτης δεν έλαβε υπόψη του την τύχη που είχαν άλλα κρίσιμα δημοψηφίσματα στο παρελθόν, τα οποία απέδειξαν ότι αντί να βοηθήσουν τους ηγέτες που τα προκήρυξαν να πετύχουν τον στόχο τους, αντίθετα τους οδήγησαν εκτός εξουσίας. Και αυτό επειδή οι ψηφοφόροι συνήθως δεν απαντούν στο συγκεκριμένο ερώτημα, αλλά βρίσκουν την ευκαιρία να εκφράσουν τη γενικότερη δυσαρέσκειά τους απέναντι στην κυβερνώσα παράταξη, συχνά για εντελώς διαφορετικά ζητήματα. Τρανό παράδειγμα το δημοψήφισμα του 2005 στη Γαλλία για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, το οποίο απέρριψαν οι γάλλοι ψηφοφόροι, όχι επειδή δεν συμφωνούσαν για το Σύνταγμα, αλλά επειδή διαφωνούσαν με την οικονομική πολιτική του πρωθυπουργού Ραφαρέν, ο οποίος αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Ετσι, η Ευρώπη έμεινε έκτοτε χωρίς Σύνταγμα για να αντιμετωπίζει τα ανυπέρβλητα προβλήματα που συνεχίζει να αντιμετωπίζει.
Για να μη μιλήσουμε για το δικό μας «Οχι» του 2015, που μετατράπηκε εν μιά νυκτί σε «Ναι», καθιερώνοντας διεθνώς τον όρο «Kolotoumba». ‘Η για το περίφημο δημοψήφισμα για το «Brexit», που αφού υποχρέωσε τον Ντέιβιντ Κάμερον που το προκήρυξε να παραιτηθεί, απειλεί τώρα και τη διάδοχό του Τερέζα Μέι. Ας τα βλέπει αυτά ο Ζόραν Ζάεφ, καθώς το πιθανότερο είναι να έχει και αυτός τη δική τους τύχη. Και αυτό θα είναι το λιγότερο, αν τελικά επικρατήσουν, όπως τουλάχιστον τώρα φαίνεται, οι ακραίοι εθνικιστές αντίπαλοί του. Οπότε θα έχει χαθεί μια μοναδική ευκαιρία να δοθεί επιτέλους ένα τέλος σε αυτή τη μακροχρόνια ανοικτή διένεξη, που έχει αποκτήσει τώρα ευρύτερες διεθνείς διαστάσεις, που την περιπλέκουν ακόμη περισσότερο. Οπως χάθηκε και η ιστορική ευκαιρία το 1992, με το γνωστό Πακέτο Πινέιρο και την ακόμη καλύτερη λύση της «Νέας Μακεδονίας». Αλλά, ως γνωστόν, για όλα τα εθνικά μας θέματα ισχύει η ιστορία των χαμένων ευκαιριών.
