Η ψήφος, αρχαία λέξη με 17 σημασίες, παραγόμενη από το αμάρτυρο ψήω «ξύνω, γρατσουνίζω», επιβιώνει ως τις μέρες μας με δύο μόνο βασικές έννοιες: κάθε μέσο με το οποίο πραγματοποιείται μια ψηφοφορία και συνεκδοχικά η ίδια η ψηφοφορία.
Αρχικά η λέξη σήμαινε «πέτρα που έχει λειανθεί», πετραδάκι, και μετά πετράδι, πολύτιμος λίθος. Από την ίδια ρίζα παράγεται το ψηφιδωτό, ενώ πλήθος λόγιων λέξεων αποτελούν μεταφραστικά δάνεια τα οποία καλύπτουν νεότερες κοινωνικές και επικοινωνιακές ανάγκες, όπως δημοψήφισμα, μειοψηφία, ψηφιακός, ψηφοδέλτιο, υποψηφιότητα.
Oι μακρινοί πρόγονοί μας έριχναν το «βοτσαλάκι» τους στην κάλπη με υψηλό αίσθημα ευθύνης. Ετσι και όλοι εμείς έχουμε υποχρέωση να «βάζουμε το λιθαράκι» μας στις εθνικές εκλογές για να είναι όσο γίνεται πιο αντιπροσωπευτική η βούληση του λαού για το ποιο κόμμα είναι καταλληλότερο να κυβερνήσει ή ποιοι θα αναλάβουν τα ηνία της εξουσίας. Τα «ηνία» παραπέμπουν στο ατίθασο, το αφηνιασμένο άλογο το οποίο ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορεί να κατακρημνίσει τον επίδοξο αναβάτη του.
Ο προεκλογικός αγώνας επιβάλλεται να γίνεται με ευπρέπεια, να μη διεξάγεται με όρους πολεμικής επιχείρησης, όπως δείχνουν οι εκφράσεις προεκλογική «εκστρατεία», «οπλοστάσιο» της αντίπαλης «παράταξης» και «μάχη» επικοινωνίας. Η «άγρα» ψήφων υποδηλώνει τον ανυποψίαστο εκλογέα που αντιμετωπίζεται ως θήραμα. Το «πολιτικό σκηνικό» συνδέεται με το θέατρο στο οποίο παρουσιάζεται όχι σπάνια το άλογο και το παράλογο.
Θέλω να πιστεύω ότι απόψε θα αποτραπεί το «φαινόμενο (του) ντόμινο» (αγγλ. domino effect, νεολογισμός του 1966), δηλαδή το συσσωρευτικό αποτέλεσμα που ξεκινά από ένα συμβάν το οποίο δημιουργεί αλλεπάλληλα παρόμοια γεγονότα, συνήθως αρνητικά.
Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των σημερινών εκλογών, η χώρα μας χρειάζεται επειγόντως να χαράξει μακροπρόθεσμη γλωσσική, εκπαιδευτική, εξωτερική, κοινωνική, οικονομική, περιβαλλοντική, πολιτιστική, τεχνολογική και υγειονομική πολιτική, η οποία θα εξασφαλίζει, όσο ουτοπικό και αν φαίνεται, διακομματική συναίνεση σε ποσοστό 60%-70%. Ετσι θα περιοριστούν οι ανερμάτιστες προεκλογικές υποσχέσεις, θα αποκατασταθεί μερικώς το κύρος της πολιτικής και θα εμπεδωθεί ένα ευέλικτο σύγχρονο κράτος δικαίου με ισονομία, το οποίο θα ανταποκρίνεται στις μεγάλες ευρωπαϊκές και παγκόσμιες προκλήσεις.
Τέλος, καλό θα ήταν οι επαγγελματίες πολιτικοί, και όχι μόνο, να διαβάζουν περισσότερη λογοτεχνία, η οποία «είναι φορέας δημοκρατίας και πολιτισμού εκ φύσεως». Ας έχουν εγκόλπιό τους, δίπλα στον Θουκυδίδη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, τους «Στοχασμούς ενός απολιτικού» (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918) του Thomas Mann, με την παράκληση να ενδιατρίψουν στο κεφάλαιο «Λίγα λόγια ανθρωπιάς». Οπως σε κάθε εποχή, ο κόσμος είναι συχνά άδικος, άνισος, σκληρός και απάνθρωπος. Γι’ αυτό χρειάζεται να ανακαλύψουμε ξανά τις δημοκρατικές αρχές των κλασικών χρόνων και την απαξιωμένη στις μέρες μας ανθρωπιστική παιδεία.
Ο κ. Χριστόφορος Χαραλαμπάκης είναι ακαδημαϊκός, ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
