Οι πρόσφατες (και συνεχιζόμενες) διαδηλώσεις στα ΑΕΙ στις ΗΠΑ υπενθυμίζουν την αντίσταση στον πόλεμο στο Βιετνάμ τα χρόνια του ’60. Ωστόσο, μια σημαντική διαφορά χαρακτηρίζει τις σημερινές διαδηλώσεις: η μετωπική αναμέτρηση ανάμεσα σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα φοιτητών, με συνέπεια την απλούστευση της περίπλοκης πραγματικότητας στη Μέση Ανατολή.
Δύο λεπτομέρειες αναδεικνύουν ιδιαίτερα την τραγική πολυπλοκότητα της στιγμής.
Πρώτη λεπτομέρεια: αρκετοί Εβραίοι συσπειρώνονται – όταν τους το επιτρέπουν – με τους διαδηλωτές που ζητάνε την απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Αυτοί οι Εβραίοι έχουν καταλάβει ότι η μοίρα του Ισραήλ δεν απειλείται από το ενδεχόμενο ενός παλαιστινιακού κράτους – αντίθετα με τον Νετανιάχου, ο οποίος με τον αντισημιτισμό που προκαλεί η πολιτική του απειλεί τους πανταχού… Εβραίους.
Δεύτερη λεπτομέρεια: ορισμένοι όμηροι που παραμένουν στα χέρια της Χαμάς είναι Βεδουίνοι, ισραηλινοί πολίτες αραβικής κουλτούρας και γλώσσας, και μάλιστα μουσουλμάνοι.
Αυτές οι δύο λεπτομέρειες μας προειδοποιούν για τους κινδύνους της απλούστευσης. Οπως μας προειδοποιεί και μια καίρια ερώτηση: Ποιος άραγε παρότρυνε μια αραβική χώρα να ενισχύσει τη Χαμάς οικονομικά ώστε να μη γίνει κυβέρνηση πραγματικού παλαιστινιακού κράτους η Παλαιστινιακή Αρχή του Μαχμούτ Αμπάς;
Οι αλλεπάλληλες σφαγές προκαλούν φρίκη και απέχθεια. Επιβάλλεται όμως και διάλογος.
Οχι με εκείνους που λεηλατούν, που φωνάζουν ρατσιστικά συνθήματα οποιουδήποτε είδους, ή που εκμεταλλεύονται την πλήρως δικαιολογημένη αγανάκτηση των φοιτητών. Ούτε με τους πολιτικούς που προσπαθούν να εκμεταλλευθούν την κατάσταση για να προωθήσουν τις επιθέσεις κατά των φιλελεύθερων και προοδευτικών πανεπιστημίων.
Αξιέπαινοι όμως είναι όσοι φοιτητές, ενώ διαδηλώνουν κατά της αδικίας και της γενοκτονίας, προσπαθούν να ανοίξουν διάλογο με μέλη του αντίθετου στρατοπέδου, ενσαρκώνοντας την άποψη του Μπέρνι Σάντερς ότι «οποιαδήποτε προκατάληψη είναι απαίσια» και απορρίπτοντας τις αντιρρήσεις ορισμένων ομοϊδεατών τους.
Ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται από την αδιαλλαξία; Πώς έφτασε η κατάσταση στη χρήση αστυνομικής βίας κατά ειρηνικών διαδηλωτών;
Το αμερικανικό πολιτικό κατεστημένο φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης για μια κατάσταση για την οποία κατηγορούν τους διαδηλωτές εν γένει. Αν κάποιοι είναι βαλτοί, ποιος τους φύτεψε στις διαδηλώσεις;
Tα διοικητικά στελέχη των ΑΕΙ διακατέχονται προφανώς από έναν διπλό φόβο, κάτι που εμφανίστηκε ήδη με τη δημόσια ανάκριση, από το Κογκρέσο, των πρυτάνεων τριών διάσημων πανεπιστημίων.
Αφενός τους τρομοκρατούν οι πανεπιστημιακοί δικηγόροι που η δουλειά τους είναι να προστατεύουν τα ιδρύματα από το ενδεχόμενο μήνυσης για ανεπαρκή προστασία όσο των φοιτητών τόσο και της ελευθερίας λόγου.
Αφετέρου φοβούνται τις επιθέσεις των πολιτικών της Δεξιάς, που δεν δίστασαν να ταπεινώσουν τους πρυτάνεις που τύχαιναν να είναι γυναίκες, η μια μάλιστα μη λευκή. (Η βία κατά των γυναικών δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο της Χαμάς αν και παίρνει διαφορετικές μορφές ανάλογα με τα συμφραζόμενα.)
Τι να κάνουν οι πανεπιστημιακές αρχές; Οταν δεν αντιδρούν, η Δεξιά τούς κατηγορεί για συναίνεση. Οταν αντιδρούν, υπονομεύοντας την προοδευτική δημοκρατικότητα, διευκολύνουν τους σκοπούς της ακραίας Δεξιάς.
Πέσανε σε αδιέξοδο. Μπρος γκρεμνός, ρέμα πίσω. Και χάνουμε όλοι.
Ο κ. Μάικλ Χέρτσφελντ είναι κοινωνικός ανθρωπολόγος, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ.
