Λίγες μόλις ημέρες από την έναρξη της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP 28), οι προσδοκίες είναι μάλλον χαμηλές. Αλλωστε πριν καν ξεκινήσουν οι εργασίες της Διάσκεψης, το βασικό αντικείμενο των «άτυπων» διαπραγματεύσεων είναι αν θα επιδιωχθεί μια απόφαση για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων (phase out) ή για τη σταδιακή τους μείωση (phase down). Η διαφορά στις δύο παραλλαγές της απόφασης είναι τεράστια και στην ουσία σηματοδοτεί τη διάθεση ή μη της διεθνούς κοινότητας να ανταποκριθεί στις ταχύτερα εξελισσόμενες προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.
Στο πλαίσιο αυτό έχει αξία να επισημανθούν τα εξής στοιχεία:
Το πρώτο στοιχείο σχετίζεται με την πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών (20.11.2023), σύμφωνα με την οποία αν εφαρμοστούν όλα τα Εθνικά Σχέδια Μείωσης των εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων και των μακροχρόνιων δεσμεύσεων των χωρών που ανήκουν στο γκρουπ των 20 μεγαλύτερων και ταχύτερων οικονομιών (G20) για ισοδύναμα μηδενικές (net zero) εκπομπές, είναι δυνατόν η αύξηση της θερμοκρασίας να συγκρατηθεί κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου.
Αυτό θα ήταν ένα εξαιρετικά θετικό μήνυμα, αν η έκθεση δεν επεσήμαινε όμως ότι καμία από τις δεσμεύσεις των χωρών του G20 δεν υλοποιείται με ρυθμό που θα οδηγήσει στην έγκαιρη υλοποίησή τους, με αποτέλεσμα να εκτιμάται βάσιμα ότι υπό αυτές τις συνθήκες η θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά 3 βαθμούς Κελσίου εντός του τρέχοντος αιώνα.
Το δεύτερο στοιχείο αφορά την κοινή θέση των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης εν όψει της επικείμενης Διάσκεψης, η οποία, παρά το γεγονός ότι διατηρεί τον στόχο της σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων, εν τούτοις δίνει τη δυνατότητα για τη χρήση τους όταν πρόκειται για παραγωγικές διαδικασίες που συνοδεύονται από τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα.
Είναι θετικό ότι στην κοινή θέση της ΕΕ υπάρχει δέσμευση για τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα, αλλά και επιβεβαιώνεται η προτεραιότητα στην εξοικονόμηση ενέργειας και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Kαι, τέλος, το τρίτο στοιχείο σχετίζεται με το πόρισμα της ανεξάρτητης Επιστημονικής Επιτροπής της ΕΕ για την Κλιματική Αλλαγή, σύμφωνα με το οποίο για να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας κάτω του 1,5 βαθμού Κελσίου η ιδανικότερη πορεία (pathway) θα πρέπει να βασίζεται στο τετράπτυχο «εξοικονόμηση ενέργειας – ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – αποθήκευση – διασυνδέσεις» και να στοχεύει σε επιθετική μείωση των εκπομπών κατά 90% το 2040 σε σχέση με το 1990.
Σε πολυμερείς Διασκέψεις υπάρχει πάντα η ελπίδα ότι θα προκύψει λευκός καπνός, που στην περίπτωση της COP28 θα σήμαινε ότι τα κράτη – κυρίως τα ανεπτυγμένα – δεν θα αρκεστούν στην επιβεβαίωση των δεσμεύσεών τους, αλλά και ότι θα αναλάβουν ακόμη περισσότερες ώστε να καλυφθεί ο χαμένος χρόνος. Στη συγκεκριμένη Διάσκεψη, όμως, η αισιοδοξία είναι κάτι παραπάνω από συγκρατημένη.
Ο κ. Κωνσταντίνος Καρτάλης είναι καθηγητής ΕΚΠΑ και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την Κλιματική Αλλαγή.
