Το 2010, στις ΗΠΑ, τέθηκε σε ισχύ νόμος (The Physician Payments Sunshine Act) που υπαγόρευε τη διαφάνεια στις συναλλαγές μεταξύ ιατρών και επιχειρήσεων, δηλαδή της φαρμακοβιομηχανίας αλλά και των επιχειρήσεων που κατασκευάζουν ιατρικές συσκευές ή προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη. Στο πλαίσιο αυτού του νόμου δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 2013 μια βάση δεδομένων (Open Payments database) στην οποία οι εταιρείες καταχωρίζουν όλες τις συναλλαγές αυτού του είδους.
Σύμφωνα με άρθρο το οποίο δημοσιεύθηκε στις 28 Μαρτίου στον διαδικτυακό τόπο του έγκριτου αμερικανικού ιατρικού περιοδικού «JAMA» («Journal of the American Medical Association»), η συγκεντρωτική ανάλυση των δεδομένων που καταχωρίστηκαν από το 2013 μέχρι το 2022 έδειξε ότι στο διάστημα αυτό πραγματοποιήθηκαν 85.087.744 συναλλαγές, η αξία των οποίων ανήλθε στα 12,13 δισεκατομμύρια δολάρια! Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι οι συναλλαγές ήταν είτε απευθείας πληρωμές (παραδείγματος χάριν, ως αποζημίωση για διαλέξεις σε συνέδρια) είτε δώρα με τη μορφή εξόδων ταξιδιού και διαμονής, γευμάτων κ.λπ.
Από την περαιτέρω ανάλυση προέκυψε ότι το 93,8% των συναλλαγών (δηλαδή οι 79.774.940 από αυτές) συνδεόταν με την κυκλοφορία ενός ή περισσότερων ιατροφαρμακευτικών προϊόντων, ενώ οι παραλήπτες των χρηματικών εισφορών ή των δώρων ήταν 826.313 γιατροί, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 57,1% επί του συνόλου των γιατρών (1.445.944) που θα μπορούσαν να είχαν λάβει τις ίδιες εισφορές.
Η διαίρεση του ποσού που δαπανήθηκε διά του αριθμού των γιατρών που το έλαβαν δείχνει ότι κατά μέσο όρο ο κάθε γιατρός έλαβε περί τα 48 δολάρια. Ωστόσο, δεν έλαβαν όλοι οι γιατροί το ίδιο ποσό. Αντιθέτως παρατηρήθηκαν μεγάλες διακυμάνσεις τόσο μεταξύ διαφορετικών ειδικοτήτων όσο και μεταξύ γιατρών μέσα σε κάθε ειδικότητα. Οι χειρουργοί ορθοπαιδικοί έλαβαν το μεγαλύτερο ποσό (1,36 δισεκατομμύρια δολάρια), ακολουθούμενοι από τους νευρολόγους και ψυχιάτρους (1,32 δισ. δολάρια) και τους καρδιολόγους (1,29 δισ. δολάρια). Οι παιδίατροι ήταν αυτοί που έλαβαν τα μικρότερα ποσά (2,89 εκατομμύρια δολάρια). Η διακύμανση των ποσών μέσα σε κάθε ειδικότητα βρέθηκε να είναι ιδιαίτερα μεγάλη, με τον μέσο γιατρό να λαμβάνει από 0 μέχρι 2.339 δολάρια, ενώ στο 0,1% των γιατρών που έλαβαν τις υψηλότερες «αμοιβές» τα ποσά κυμαίνονταν από 194.933 δολάρια (για τους νοσοκομειακούς γιατρούς) μέχρι 4.826.944 δολάρια για τους χειρουργούς ορθοπαιδικούς.
Τι μας λένε λοιπόν τα παραπάνω ευρήματα; Μας λένε ότι παρά τις μελέτες που δείχνουν ότι οι σχέσεις συναλλαγής μεταξύ γιατρών και φαρμακοβιομηχανίας (ή/και βιομηχανίας ιατρικού εξοπλισμού) κλονίζουν την εμπιστοσύνη των ασθενών στους γιατρούς, αυτές συνεχίζονται ακάθεκτες. Μας λένε επίσης ότι η θεσμοθέτηση του νόμου περί διαφάνειας ανέδειξε το πρόβλημα. Τώρα όμως απαιτείται η επίλυσή του.
