Σε μια στιγμή που οι σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση βρίσκονται στο ναδίρ, με τον σημερινό ρώσο πρόεδρο να κραδαίνει ακόμη και την πυρηνική απειλή, η είδηση του θανάτου του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δεν είναι περίεργο ότι προκάλεσε την παγκόσμια συγκίνηση για έναν ηγέτη που αντίθετα σφράγισε με θετικό τρόπο τις σχέσεις αυτές.
Και είναι γεγονός ότι μπορεί να μην κατάφερε να μεταρρυθμίσει το κομμουνιστικό σύστημα στη χώρα του, όπως επεδίωκε, είχε αφήσει όμως μια σοβαρή παρακαταθήκη για τη δυνατότητα που υπήρχε να τα βρει η χώρα του με τους δυτικούς της αντιπάλους, με στόχο τη διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης. Και είναι την παρακαταθήκη αυτή που τίναξε στον αέρα ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Καθώς τον Ψυχρό Πόλεμο που τερμάτισε ο Γκορμπατσόφ διαδέχθηκε τώρα ένας νέος, που κινδυνεύει μάλιστα να γίνει και θερμός.
Αρκεί να θυμηθούμε τα λόγια του Γκορμπατσόφ, όταν στις 8 Δεκεμβρίου του 1987 υπέγραφε με τον αμερικανό πρόεδρο Ρίγκαν στην Ουάσιγκτον τη συμφωνία για τον έλεγχο των πυρηνικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς: «Για τους πάντες και πάνω απ’ όλα για τις δύο μεγάλες δυνάμεις μας, η συμφωνία, το κείμενο της οποίας είναι πάνω στο τραπέζι, προσφέρει επιτέλους τη μεγάλη ευκαιρία να πάρουμε τον δρόμο που οδηγεί μακριά από την απειλή της καταστροφής.
Είναι καθήκον μας να αξιοποιήσουμε πλήρως αυτή την ευκαιρία και να προχωρήσουμε μαζί προς έναν κόσμο απαλλαγμένο από τα πυρηνικά όπλα, που θα είναι καλύτερος για τα παιδιά και τα εγγόνια μας». Πόσο αλήθεια είμαστε σήμερα μακριά από μια παρόμοια αντίληψη. Ιδίως αν σκεφθούμε και τις ευκαιρίες που χάθηκαν μετά την αποχώρηση του Γκορμπατσόφ με την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης και την κατάργηση του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Ηταν η στιγμή που ουσιαστικά είχε εκλείψει η κομμουνιστική απειλή για την οποία είχε δημιουργηθεί το ΝΑΤΟ. Η Σοβιετική Ενωση είχε ήδη αποχωρήσει από το Αφγανιστάν, η Γερμανία είχε επανενωθεί και βαθμιαία οι χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας αποκτούσαν την ελευθερία τους.
Το λογικό θα ήταν λοιπόν το ΝΑΤΟ να καταργηθεί, ή τουλάχιστον να μην επεκταθεί προς τα ανατολικά. Κάτι που φαίνεται να είχαν υποσχεθεί οι Δυτικοί στον Γκορμπατσόφ. Αντ’ αυτού, το ΝΑΤΟ ενσωμάτωσε το 1999 τρεις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και το 2004 επτά ακόμη χώρες της Μαύρης Θάλασσας και της Βαλτικής, πλησιάζοντας τα σύνορα της Ρωσίας. Χωρίς να υπάρξει μια σοβαρή πρόταση για την ένταξη της μετακομμουνιστικής Ρωσίας στην ευρύτερη ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας. Κάτι βέβαια που θα είχε αποτρέψει την άνοδο στην εξουσία του Πούτιν, ο οποίος, ως γνήσιο τέκνο της Κα Γκε Μπε, είχε δηλώσει ότι η «κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης ήταν η μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του 20ού αιώνα». Τα υπόλοιπα είναι γνωστά και τα ζούμε όλοι μας.
