Η ελληνική οικονομία δεν βρίσκεται αντιμέτωπη μόνο με τις δομικές αδυναμίες της και το χαμηλό επίπεδο εισοδημάτων, μισθών και παραγωγικότητας (ανήκει πλέον στην κατηγορία των τεσσάρων φτωχότερων οικονομιών της ΕΕ). Βρίσκεται αντιμέτωπη και με τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.
Επίσημα πλέον οι φυσικές καταστροφές, όπως αυτή της Θεσσαλίας, αποδίδονται ευθέως στην κλιματική κρίση. Αυτή προστίθεται στις διαδοχικές και επάλληλες κρίσεις – την οικονομική, την ενεργειακή, την περιβαλλοντική, την πανδημική, τη στεγαστική. Η απάντηση στις προκλήσεις αναπόφευκτα απαιτεί ρήξεις με το παρελθόν.
Το πολιτικό σύστημα της χώρας κινείται σε πλήρη δυσαρμονία με την έκταση και την ένταση των προκλήσεων. Η κυβέρνηση της ΝΔ ανακυκλώνει παλιές πολιτικές, επικαλείται τις κακοδαιμονίες δεκαετιών και προκρίνει τις ιδιωτικές λύσεις για «πάσα νόσο» – πράσινη μετάβαση, κρατική περιουσία, κόκκινα δάνεια, υγεία, παιδεία, ασφάλιση, ενέργεια, τράπεζες, χρηματοδότηση, στέγη. Ταυτόχρονα εκθειάζει την επιστροφή στο παραδοσιακό, δήθεν αναπτυξιακό μοντέλο, με τον τουρισμό, τα μεγάλα έργα, την ακίνητη περιουσία και τις υπηρεσίες.
Για τη Νέα Αριστερά ο άλλος δρόμος είναι η στρατηγική της βιώσιμης ανάπτυξης, συμβατής με την κλιματική κρίση, με ισχυρή, τεχνολογικά και παραγωγικά, οικονομία, με μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων, με τον κόσμο της εργασίας παρόντα και με μεγάλες μεταρρυθμίσεις στο κράτος, στους θεσμούς και στα δικαιώματα. Αυτό απαιτεί τη διπλή ρήξη με τα εμπεδωμένα συμφέροντα που συντηρούνται από τη σημερινή στασιμότητα και με την ίδια την άσκηση της πολιτικής.
Η Αριστερά είναι στρατηγικά ταυτισμένη με την ελευθερία, τη δημοκρατία, τον σοσιαλισμό, την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, την εθνική ανεξαρτησία, την οικολογία, τον φεμινισμό και τον αντι-ρατσισμό. Σήμερα προκρίνει τις απαντήσεις στις πραγματικές προκλήσεις. Και εν αρχή είναι το Κλίμα. Η πρόσφατη σύνοδος του COP28 διαπίστωσε πόσο επιταχυνόμενο είναι το φαινόμενο και πόσο ανεπαρκείς οι απαντήσεις. Τα σχέδια για το 2030 και το 2050 είναι ήδη ξεπερασμένα. Το άμεσο γίνεται κατεπείγον.
Αυτό σημαίνει την «επιταχυνόμενη» απεμπλοκή από την κατανάλωση υδρογονανθράκων στην παραγωγή ενέργειας, τις μεταφορές, την κατοικία, την παραγωγή. Σημαίνει ένα νέο ενεργειακό μοντέλο ανανεώσιμων πηγών στηριγμένο στα αποκεντρωμένα συστήματα τοπικής κοινωνικής παραγωγής.
Σημαίνει τον ανασχεδιασμό των υποδομών, τον καθολικό χωροταξικό σχεδιασμό, τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, των πλημμυρικών φαινομένων και της ερημοποίησης. Αφορά την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών με έμφαση στην προστασία που προσφέρει η ίδια η φύση, διορθώνοντας καταστροφικές πολιτικές δεκαετιών. Οι νέες υποδομές θα ενισχύουν, αντί να υποκαθιστούν, τη φυσική προστασία.
Η πράσινη μετάβαση σημαίνει παραγωγική αναδιάρθρωση της γεωργίας και της βιομηχανίας, στροφή στο μοντέλο του τουρισμού προς περιβαλλοντικά βιώσιμες κατευθύνσεις, αλλαγές στα πρότυπα κατανάλωσης, την καθολική ενίσχυση των δημόσιων μεταφορών, το πρασίνισμα των πόλεων, την ανάπτυξη των «εθνικών αλυσίδων» εν μέσω της αποπαγκοσμιοποίησης. Σημαίνει μετατόπιση από τα μεγάλα έργα στα μεσαία και μικρής κλίμακας έργα. Τελικά σημαίνει ένα «αναπτυξιακό κράτος», ικανό να σχεδιάζει και να εφαρμόζει πολιτικές. Και ταυτόχρονα να προχωρήσει στις μεγάλες μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό, στη δικαιοσύνη, στη δημόσια διοίκηση.
Η Ελλάδα τελικά καλείται να απεγκλωβιστεί από ένα σύστημα οικονομικής και πολιτικής εξουσίας που κρατά την οικονομία παγιδευμένη στο χθες. Μπορεί να γίνει το παράδειγμα του μετασχηματισμού που συνδυάζει το περιβάλλον, την τεχνολογία, το ανθρώπινο δυναμικό, τη νέα επιχειρηματικότητα, την κοινωνική οικονομία. Μπορεί να μετατρέψει την ίδια τη γεωγραφία της και τις μικρές κλίμακες σε προνομιακό πεδίο για τη βιώσιμη ανάπτυξη του αύριο.
Ο κ. Γιώργος Σταθάκης είναι πρώην υπουργός.
