Μου αρέσουν τα αυτόματα ταμεία που μπαίνουν στα σουπερ μάρκετ. Το σκανάρισμα μου φαίνεται λίγο σαν παιχνίδι, όπως παίζαμε μικροί με σφραγίδες κάνοντας τους υπαλλήλους που είχαμε μάθει να βλέπουμε στα γκισέ με τους γονείς μας. Θυμάμαι λοιπόν τις πρώτες φορές να κατευθύνομαι σε αυτά με μια κάποια ενοχή. Ενιωθα ότι με στραβοκοιτούν οι ταμίες. Το πιθανότερο είναι να ήταν ιδέα μου, αλλά όπως και να το κάνουμε, αυτά τα νέα μηχανήματα είναι για τους ανθρώπους που δουλεύουν στο ταμείο «ο νεαρός που μόλις προσελήφθη και μαθαίνει τη δουλειά μας γιατί σε λίγο θα πάρουμε πόδι». Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο πως κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον δεν θα χρειάζεται να δουλεύει κανείς στο ταμείο του σουπερμάρκετ ή στα διόδια, όπως άλλωστε λιγοστεύουν και οι εργαζόμενοι στα γκισέ των τραπεζών ή σε αρκετές γραμμές παραγωγής που έχουν πια αυτοματοποιηθεί.
Κοιτάζω την κυρία που «χτυπά» ένα-ένα τα προϊόντα διαβάζοντας τα barcode και θυμάμαι τον χαμό που είχαν κάνει αυτές οι ετικέτες όταν μπήκαν στη ζωή μας, καταργώντας και εκείνες θέσεις εργασίας που προϋπήρχαν για την εξυπηρέτησή μας.
Αν υπολογίζω σωστά, είναι γύρω στα 50. Πιάνουμε την κουβέντα και μου λέει πως έχει δύο παιδιά, το ένα ακόμη στο σχολείο. Αναρωτιέμαι αν έχει συνειδητοποιήσει πως ένα πρωί στο εγγύς μέλλον θα χρειαστεί να βρει κάτι άλλο να κάνει. Αραγε ξέρει να κάνει κάποια άλλη δουλειά; Είναι αλήθεια πως εκεί έξω τα τελευταία χρόνια έχουν δοθεί και δίνονται πολλά χρήματα για την επιδότηση προγραμμάτων επιμόρφωσης. Ομως πόσο ενημερωμένοι είναι γι’ αυτό οι άμεσα ενδιαφερόμενοι και τι δυνατότητες επανεκπαίδευσης έχουν ενώ ήδη εργάζονται πλήρες ωράριο, μεγαλώνοντας παράλληλα και μια οικογένεια;
Μπορώ να μαντέψω τον αντίλογο. Η ίδια ανησυχία υπήρχε και όταν το αυτοκίνητο αντικατέστησε τα ζώα και όταν μπήκαν οι υπολογιστές στη ζωή μας και σε κάθε άλλη κολοσσιαία μετάβαση και τελικά τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους χωρίς κοσμοϊστορικά δράματα. Μόνο που αυτή τη φορά η μηχανή αυτονομείται. Με την τεχνητή νοημοσύνη το μηχάνημα χειραφετείται. Μαθαίνει να κάνει τη δουλειά από μόνο του. Χωρίς χειριστή ανά μονάδα. Κι αυτή η διαφορά δεν μου φαίνεται αμελητέα. Για κάθε έναν από τους εργαζομένους που θα χρειαστεί να αλλάξουν αντικείμενο στο πλαίσιο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης χρειάζεται να φωτιστεί και ένα μονοπάτι που δεν θα περνά από την ανεργία. Φοβάμαι πως αυτό δεν έχει γίνει ακόμη.
