Οταν, τον Ιούνιο του 2016, το Χρηματιστήριο στο Λονδίνο (δείκτης FTSE100) απώλεσε 3,5%, ανά ημέρα, σε δύο διαδοχικές συνεδριάσεις μετά το σοκαριστικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για το Brexit, (αριστεροί) φοιτητές στο Λίβερπουλ μου δήλωσαν χαιρέκακα: «Καλά να πάθουν όσοι καπιταλιστές (sic) «παίζουν» στο Χρηματιστήριο». «Μαζί σας, παιδιά» τους απάντησα, αλλά μην ξεχνάτε ότι όταν οι μετοχές των εταιρειών παθαίνουν παρατεταμένη καθίζηση, τόσο οι μελλοντικές επενδύσεις όσο και οι θέσεις εργασίας κινδυνεύουν, άρα ύφεση μας χτυπάει την πόρτα…
Η ίδια διαπίστωση ισχύει και για τις χρηματιστηριακές αναταράξεις του σήμερα. Οι λόγοι;
Πρώτον, οι διεθνείς αγορές εκτιμούν ότι η Fed θα έπρεπε να έχει ήδη μειώσει το επιτόκιο πολιτικής προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος ύφεσης στις ΗΠΑ. Η Goldman Sachs εκτιμά τον κίνδυνο αμερικανικής ύφεσης το 2025 στο 25%. Συνεπώς το επιτόκιο πολιτικής στις ΗΠΑ θα έπρεπε ήδη να έχει μειωθεί διότι τα οικονομετρικά μοντέλα εκτιμούν ότι κάθε μείωση επιτοκίων χρειάζεται μέχρι και 12 μήνες προκειμένου να τονώσει την ανάπτυξη.
Ας μην ξεχνάμε επιπλέον ότι η παγκόσμια οικονομία έχει ισχυρή θετική συσχέτιση με την επίδοση της οικονομίας των ΗΠΑ, κάτι που εξηγεί γιατί τα παγκόσμια χρηματιστήρια καταγράφουν αναταράξεις. Εδώ όμως θα πρέπει να αναφέρουμε και την επίδραση του πολιτικού παράγοντα. Ο Τζέι Πάουελ της Fed ίσως (αν και δεν το «ομολογεί» ευθέως) καθυστερεί τη μείωση του επιτοκίου πολιτικής. Και τούτο επειδή ο Ντόναλντ Τραμπ τον έχει «προειδοποιήσει» ότι μια μείωση στα επιτόκια πριν από τις αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου (άσχετα με το εάν ή όχι η αμερικανική οικονομία έχει ανάγκη τη συγκεκριμένη μείωση) θα θεωρηθεί οικονομικό «δώρο» στους Δημοκρατικούς της Κάμαλα Χάρις.
Ο γράφων πιστεύει ότι ο Πάουελ λαμβάνει περισσότερο σοβαρά από όσο θα έπρεπε τις «προειδοποιήσεις» Τραμπ. Πρόσφατη ανάλυση στο εξαίρετο ακαδημαϊκό περιοδικό «Journal of Monetary Economics» (την καλούμενη και «Βίβλο» των Κεντρικών Τραπεζών) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο πληθωρισμός στον τομέα των υπηρεσιών μειώνεται με μεγάλη καθυστέρηση (μέχρι και 42 μήνες!) ως αποτέλεσμα της αύξησης των επιτοκίων πολιτικής. Ο Τζέι Πάουελ και η Fed σίγουρα γνωρίζουν τα ευρήματα της «Βίβλου».
Συνεπώς ήδη έπρεπε να έχουν μειώσει το επιτόκιο πολιτικής αντί να «αγωνιούν» γιατί ο πληθωρισμός των υπηρεσιών στις ΗΠΑ επιμένει στο 5%! (Στον βαθμό που τα ευρήματα της «Βίβλου» έχουν εφαρμογή και στην ευρωζώνη, τότε ο πληθωρισμός υπηρεσιών στην Ελλάδα, ο οποίος κινείται στο 4,4%, σύντομα, και αυτός, θα αποκλιμακωθεί.)
Δεύτερος λόγος, το γεωπολιτικό ρίσκο, ήτοι οι πιθανές εχθροπραξίες Ιράν – Ισραήλ, μπορεί να οδηγήσει σε μια γενικευμένη σύρραξη στη Μέση Ανατολή. Εάν αυτό συμβεί, η παγκόσμια οικονομία θα βρεθεί στα πρόθυρα ύφεσης. Η αβεβαιότητα των αμερικανικών εκλογών και το γεωπολιτικό ρίσκο θα συντηρήσουν τη χρηματιστηριακή μεταβλητότητα προς τα πάνω και προς τα κάτω…
Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Liverpool.
