Τον τελευταίο καιρό η βία πρωταγωνιστεί στις ειδήσεις: ανήλικα παιδιά που βασανίζουν ανήμπορους να αντιδράσουν συμμαθητές τους και είναι τόσο περήφανα γι’ αυτό ώστε να κοινοποιούν τα τεκμήρια των εγκλημάτων τους στα κοινωνικά δίκτυα, οπαδοί ομάδων που εκτονώνουν τον (ενίοτε θανάσιμο) θυμό τους στους αντιπάλους, άνδρες που αρνούνται να αντιληφθούν ότι οι γυναίκες τους δεν τους ανήκουν και προτιμούν να τις σκοτώσουν παρά να αποδεχθούν έναν χωρισμό, (απ)άνθρωποι που βασανίζουν και θανατώνουν ζώα και άλλοι που εκπαιδεύουν ζώα-δολοφόνους!
Οι ειδήσεις όμως αντικατοπτρίζουν αυτό που συμβαίνει στις ζωές μας και διερωτάται κανείς πώς φτάσαμε ως εδώ. Τι είδους κοινωνίες αναθρέφουν παιδιά με βίαια ένστικτα που εξελίσσονται σε ανώριμους και παραβατικούς ενηλίκους; Οι κοινωνιολογικές αναλύσεις δεν αποτελούν αντικείμενο αυτής της στήλης. Ωστόσο, με αφορμή τον εορτασμό των Χριστουγέννων, δεν μπορεί παρά να σταθούμε στο κορυφαίο αντίδοτο της βίας, την αγάπη.
Τα θηλαστικά είμαστε εξελικτικά προικισμένα για την αγάπη. Χωρίς αυτήν, χωρίς δηλαδή την αγάπη-ερωτική έλξη για τον/τη σύντροφο αλλά και την αγάπη της μητέρας για το νεογέννητο, το ανθρώπινο είδος θα είχε εξαφανισθεί. Ομως τα γονίδια δεν αρκούν: η αγάπη διδάσκεται και μάλιστα από την κούνια. Κυρίως από την κούνια!
Τα ευρήματα είναι πάρα πολλά και συνεχώς αυξάνουν. Κάποια από αυτά ήρθαν στο φως με δύσκολο τρόπο. Ξέρουμε τώρα ότι τα πρόωρα μωρά αναπτύσσονται (σωματικά και πνευματικά) καλύτερα όταν βρίσκονται σε σωματική επαφή με τη μητέρα τους αλλά αυτό το εύρημα προέκυψε από τη διαπίστωση ότι τα μωρά που μεγάλωναν σε ιδρύματα, στερημένα από σωματική επαφή, εμφάνιζαν αργότερα προβλήματα συμπεριφοράς σε μεγαλύτερη συχνότητα από τα παιδιά που μεγάλωναν με την οικογένειά τους.
Αλλά και μεταξύ παιδιών που μεγαλώνουν στην οικογενειακή εστία έχει παρατηρηθεί ότι μια δοτική μητέρα η οποία χαϊδεύει, κοιτάζει στα μάτια, συμπάσχει με το μωρό, διεγείρει σε αυτό το ορμονικό σύστημα της ωκυτοκίνης, της ορμόνης που ευθύνεται για την ανάπτυξη εμπιστοσύνης και αισθημάτων σύνδεσης με τους άλλους. Ομοίως, διαπιστώθηκε ότι ο ιππόκαμπος του εγκεφάλου παιδιών που αναπτύσσονταν σε «αγαπησιάρικο» περιβάλλον ήταν έως και 10% μεγαλύτερος σε σχέση με παραμελημένα παιδιά ή παιδιά οικογενειών που είχαν δυσκολία να εκφράσουν το συναίσθημά τους.
Ο ιππόκαμπος είναι η περιοχή του εγκεφάλου η οποία καθορίζει την ανταπόκρισή μας στο στρες, ενώ εμπλέκεται και στη μνήμη και στη μάθηση. Ετσι, ένας μεγαλύτερος ιππόκαμπος δεν εξασφαλίζει μόνο καλύτερες σχολικές επιδόσεις, αλλά και μεγαλύτερη ικανότητα διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων.
Το μήνυμα είναι σαφές: ας αγαπήσουμε τα παιδιά μας με όλη μας τη δύναμη και ας τα μάθουμε να αγαπούν. Για να εξασφαλίσουμε ένα καλύτερο αύριο για τα ίδια και για την ελληνική κοινωνία.
