«Το Βήμα» στα χρόνια της δικτατορίας

Μια από τις συνέπειες που είχε η επιβολή της επάρατης δικτατορίας το 1967 ήταν και η φίμωση του Τύπου. Οι βασικές πολιτικές ειδήσεις και τα σε περίοπτη θέση κείμενα και σχόλια λογοκρίνονταν. Οι τίτλοι αποφασίζονταν ουσιαστικά από ειδική υπηρεσία του στρατιωτικού καθεστώτος και αναπαράγονταν υποχρεωτικά από τις εφημερίδες. Με αυτά τα δεδομένα, η απάντηση στο ερώτημα αν έπρεπε μια εφημερίδα να συνεχίσει να εκδίδεται ή όχι δεν ήταν εύκολη. Οι επιλογές ήταν δύο: να κλείσει η εφημερίδα ή να συνεχίσει να εκδίδεται υπό «ειδικές συνθήκες». Για παράδειγμα, η Ελένη Βλάχου ακολούθησε σαφώς και εξαρχής τον πρώτο δρόμο, κλείνοντας τόσο την «Καθημερινή» όσο και την τόσο καινοτόμα στην εποχή της «Μεσημβρινή». Υπήρξαν βέβαια και εφημερίδες, όπως η «Αυγή» και η «Δημοκρατική Αλλαγή», που επίσης έκλεισαν, αλλά με απόφαση του καθεστώτος αυτές, και επομένως… χωρίς διλήμματα και δύσκολες αποφάσεις. Η άλλη στάση μετά το 1967 ήταν αυτή του τότε ΔΟΛ («Βήμα», «Νέα» και άλλα), του τότε «Εθνους» (το έκλεισε πάντως η χούντα το 1970), της τότε «Βραδυνής» (την έκλεισε ο Ιωαννίδης το 1973), καθώς και κάποιων ακόμα εφημερίδων. Η στάση αυτή θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στη φράση: «Η έκδοση της εφημερίδας συνεχίζεται. Παράλληλα, παρακολουθούμε τις εξελίξεις και προσπαθούμε να αξιοποιούμε κάθε χαραμάδα που ανοίγει».

Η πρώτη αντίδρασή μου στο ζήτημα, όπως και αρκετών ομηλίκων μου άλλωστε, ήταν σαφώς επηρεασμένη από τον αντιδικτατορικό οίστρο που μας διέκρινε τότε, ο οποίος με τη σειρά του ήταν επηρεασμένος από τον ριζοσπαστισμό και τον κοσμοδιορθωτισμό, από την αδιαλλαξία και την απολυτότητα, που συχνά χαρακτηρίζουν τους νέους. Θεωρούσαμε, με άλλα λόγια, πως έπρεπε όλες οι εφημερίδες να είχαν κλείσει, αφήνοντας τη χούντα μόνον με τον «Ελεύθερο Κόσμο» του Σάββα Κωνσταντόπουλου και με κάποια εφήμερα χουντοκαθοδηγούμενα και χουντοτροφοδοτούμενα έντυπα που κυκλοφορούσαν κατά καιρούς. Ας μην ξεχνάμε επίσης, ότι μιλάμε για μια εποχή όπου δεν υπήρχε διαδίκτυο, δεν υπήρχαν sites, δεν υπήρχαν κινητά. Ούτε καν ιδιωτική ραδιοφωνία υπήρχε τότε, ούτε ιδιωτική τηλεόραση. Μόνο το χουντοκρατούμενο ραδιόφωνο και η χουντοκρατούμενη (και, έτσι κι αλλιώς, σε εμβρυακή μορφή ακόμη) τηλεόραση.