Το Σύμφωνο Χίτλερ – Στάλιν και οι κομμουνιστές

Πριν από ογδόντα ακριβώς χρόνια, στις 22 Αυγούστου 1939, ελάχιστες μέρες πριν από την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία που σήμανε την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ, υπουργός Εξωτερικών του Τρίτου Ράιχ, έφτανε στη Μόσχα. Τις αμέσως προηγούμενες μέρες, επίσης στη Μόσχα, διεξάγονταν συνομιλίες μεταξύ Σοβιετικών και Αγγλογάλλων, οι οποίες ωστόσο καρκινοβατούσαν. Με μια τολμηρή κίνηση εκ μέρους τους, οι Γερμανοί πρότειναν τότε στον Στάλιν την υπογραφή συμφώνου μη επίθεσης μεταξύ των δύο χωρών. Η σοβιετική κυβέρνηση, προς μεγάλη έκπληξη των έως τότε συνομιλητών της αλλά και της διεθνούς κοινής γνώμης, αποδέχτηκε τη γερμανική πρόταση. Ετσι, την επόμενη κιόλας μέρα, στις 23 Αυγούστου 1939, υπογράφτηκε το Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο ή Σύμφωνο Χίτλερ – Στάλι ή Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μόλοτοφ (από το όνομα των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών). Το δεκαετές Σύμφωνο συνοδευόταν από Μυστικό Πρωτόκολλο, στο οποίο αναφέρονταν, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Τα δύο μέρη συζήτησαν σε αυστηρά εμπιστευτικές συνομιλίες το θέμα των ορίων των σφαιρών επιρροής στην Ανατολική Ευρώπη […]. Το κατά πόσον τα συμφέροντα (sic) και των δύο μέρων καθιστούν επιθυμητή τη διατήρηση ανεξάρτητου πολωνικού κράτους… μπορεί να καθοριστεί οριστικά κατά την πορεία των περαιτέρω πολιτικών εξελίξεων». Μία περίπου βδομάδα αργότερα, οι Γερμανοί θα φρόντιζαν να επιταχυνθούν οι «περαιτέρω πολιτικές εξελίξεις» εισβάλλοντας στην Πολωνία, για να ακολουθήσουν λίγες μέρες αργότερα, στις 17 Σεπτεμβρίου, οι Σοβιετικοί από τα ανατολικά. Η οριστική μοιρασιά της Πολωνίας (Τέταρτος Διαμελισμός, έπειτα από εκείνους του 1772, του 1793 και του 1795) θα επικυρωνόταν με νέα συνθήκη μεταξύ Γερμανίας και Σοβιετικής Ενωσης στις 28 Σεπτεμβρίου. Λίγους μήνες αργότερα, οι Σοβιετικοί θα καταλάμβαναν εν ψυχρώ και τις τρεις ανεξάρτητες έως τότε Βαλτικές Χώρες, την Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία.

Το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα θα κληθεί έτσι, από τη μια μέρα στην άλλη, να διπλώσει τα αντιφασιστικά λάβαρα της περιόδου των Λαϊκών Μετώπων και στη θέση τους να υψώσει νέα, ακολουθώντας πειθήνια τις εντολές της Κομιντέρν.