Το Κυπριακό και η αναγκαιότητα του πραγματισμού

Ηιστορία του Κυπριακού έχει σχεδόν επικρατήσει να αποκαλείται ως μια «ιστορία χαμένων ευκαιριών» – για να θυμηθεί κανείς τον ομώνυμο τίτλο ενός από τα σημαντικότερα βιβλία επί του ζητήματος, εκείνου του πρώην υπουργού Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας Ευάγγελου Αβέρωφ, ο οποίος υπήρξε εκ των κεντρικών χειριστών του Κυπριακού τη δεκαετία του 1950. Οι τρέχουσες εξελίξεις σε αυτό το μείζον ζήτημα του Ελληνισμού, οι οποίες απειλούν να επαναφέρουν το Κυπριακό ακόμη και σε τροχιά «σκληρής διχοτόμησης», στρέφουν σχεδόν υποσυνείδητα το «βλέμμα της σκέψης» πίσω στον χρόνο και πιο συγκεκριμένα στην κομβική εικοσαετία 1954-1974. Αυτά τα 20 χρόνια, που ξεκινούν από την πρώτη προσφυγή της Ελλάδος στα Ηνωμένα Εθνη και καταλήγουν στη μοιραία εισβολή της Τουρκίας στη Μεγαλόνησο το 1974 (συνεπεία του προδοτικού πραξικοπήματος κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου από τη χούντα των συνταγματαρχών), συνιστούν τη «μήτρα» του προβλήματος. Επιβεβαιώνουν ότι όταν το γυαλί ραγίσει, δύσκολα μπορεί να κολλήσει ξανά.

Σε αυτή την πυκνή από γεγονότα και παρασκήνιο περίοδο εστιάζει το βιβλίο του Γιώργου Καλπαδάκη με τίτλο «Κυπριακό 1954-1974: Στοχαστικές προσαρμογές και ο αιώνιος δηλιγιαννισμός» (Εκδόσεις Παπαζήση). Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Καλπαδάκης, ο οποίος είναι εντεταλμένος ερευνητής του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών (ΚΕΙΝΕ), αφήνει ένα βαθύ και ουσιαστικό αποτύπωμα στη βιβλιογραφία σχετικά με τα κρίσιμα εθνικά θέματα. Το προηγούμενο βιβλίο του, με τίτλο «Το Μακεδονικό Ζήτημα 1962-1995: Από τη σιωπή στη λαϊκή δημοκρατία» (Εκδόσεις Καστανιώτη 2011), ήταν μία από τις πλέον νηφάλιες προσεγγίσεις του ονοματολογικού ζητήματος και της Ιστορίας του Μακεδονικού – πέρα από συναισθηματισμούς και ρητορικές κορόνες που συνηθίζεται να κυριαρχούν στον δημόσιο διάλογο. Ακολουθώντας την ίδια μέθοδο της εξαντλητικής αρχειακής έρευνας, ο συγγραφέας επιδιώκει να ρίξει φως σε μια χρονική περίοδο που καθόρισε, σε μεγάλο βαθμό, την εξέλιξη του Κυπριακού και η οποία είναι καταφανώς πολύ πιο περίπλοκη και «δύσπεπτη» από εκείνη που προτιμούν να προσλαμβάνουν στην Αθήνα και στη Λευκωσία τόσο πολιτικοί, όσο επίσης αναλυτές και δημοσιογράφοι.