«Τι έστιν αλήθεια;»

ΗΜ. Εβδομάδα με συγκινεί, με γοητεύει βαθύτατα για πολλούς λόγους. Γιατί πρώτα απ’ όλα αποτυπώνει με την υπέροχη μουσική και ποίηση το Πάθος, το Δράμα, την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Διότι αυτό ακριβώς είναι στο βάθος το Θείο Πάθος. Ακουσα κάποτε την Jessye Norman να λέγει ότι δεν υπάρχει τίποτα ωραιότερο από το Liebestod του R. Wagner. Κι όμως υπάρχει, το «Ω γλυκύ μου έαρ…». Με συγκινεί όμως γιατί μέσα στη Μ. Εβδομάδα (Μ. Πέμπτη) ακούγεται το καταλυτικό ερώτημα όλων των εποχών, όλων των καιρών. Οταν ο Ιησούς λέγει ότι «Εγώ ελήλυθα εις τον κόσμον ίνα μαρτυρήσω την αλήθειαν», ο Πόντιος Πιλάτος του θέτει το αμείλικτο ερώτημα «Τι έστιν αλήθεια;». Αλλά απάντηση ουσιαστικά δεν πήρε.

Και δεν πήρε γιατί δεν υπάρχει μία αλήθεια. Υπάρχουν πολλές αλήθειες. Αυτό μας δίδαξε πρώτα απ’ όλα η κλασική Ελλάδα. Η οποία θέλησε ουσιαστικά μέσα από την ορθολογική σκέψη και το Αριστοτελικό «απορείν» να απαντήσει στο ερώτημα «τι έστιν αλήθεια». Και άνοιξε τον δρόμο στην επιστήμη. Προσπαθούμε μέσα από την επιστήμη να προσεγγίσουμε την αλήθεια και στην προσπάθεια αυτή αναιρούμε την αλήθεια τού σήμερα για να φθάσουμε στην αλήθεια τού αύριο. Και ούτω καθ’ εξής. Δεν υπάρχει επαληθευσιμότητα. Υπάρχει διαψευσιμότητα (Κ. Popper). Γιατί ούτε στην επιστήμη (εννοώ τη θετική, σκληρή επιστήμη) υπάρχει μια αλήθεια. Η αβεβαιότητα κυριαρχεί. Κάθε μέρα σχεδόν αναιρείται μια (υποτιθέμενη ακλόνητη) αλήθεια. Διαβάζω το τελευταίο βιβλίο του Carlo Roveli με τίτλο «Helgoland» (Allen Lane, 2021) για τη γέννηση και το νόημα της κβαντομηχανικής στο οποίο τονίζεται εμφατικά ότι δεν υπάρχει καμία αντικειμενική πραγματικότητα πάρα μόνο «σχέσεις» και «γεγονότα». Η κβαντική δομή της πραγματικότητας («the quantum structure of reality»).