Οι αντιπαραθέσεις για το «Μένουμε Ευρώπη» και οι αποκαλύψεις για το λεγόμενο «Qatargate» ανέδειξαν, μεταξύ άλλων, πόσο κακοσχεδιασμένα είναι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα που λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις. Πολλοί ευρωπαίοι πολίτες διερωτώνται αν αξίζει να συντηρούν θεσμούς και αξιωματούχους που ζουν σε εξωπραγματικές σφαίρες χλιδής και έλλειψης λογοδοσίας. Υπάρχει σημείο αναφοράς για τον έλεγχο ποιότητας των θεσμών; Αρκεί να κοιτάξουμε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η θεσμική οργάνωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης μιμήθηκε τις ΗΠΑ, τόσο στα ιδρυτικά όργανα όσο και στις αποκεντρωμένες πολιτικές λειτουργίες. Μετά το 1945 η αμερικανική δημοκρατία μετέδωσε τις αξίες και τους θεσμούς που την έκαναν ανθεκτική στους πολέμους, οικονομικά και στρατιωτικά ισχυρή και απρόσβλητη από τα πολιτικά άκρα. Η Ευρώπη, έχοντας ναυαγήσει στον ολοκληρωτισμό, αναπροσαρμόστηκε βάζοντας στόχο έναν νέο εκδυτικισμό μέσω της ενοποίησης.
Σήμερα, όμως, δείχνει συχνά να ξεχνά την αξιακή πηγή των θεσμών που υιοθέτησε. Σαν να το έκανε μηχανικά ή εργαλειακά. Δυσκολεύεται ακόμα και να καταγράψει τις αρχές της, να δεσμευθεί σε αυτές κλείνοντας την πόρτα σε όσους τις παραβιάζουν. Τρανό παράδειγμα αποτελεί η αποτυχία κατάρτισης Συνταγματικής Συνθήκης το 2004-2005. Πέρα από φρένο για την εμβάθυνση, υπήρξε δείγμα αδυναμίας οριοθέτησης μιας κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας. Πρόκειται για σημαντική διαφορά από το αμερικανικό πρότυπο. Οι ΗΠΑ ξεκίνησαν με την κατάρτιση Συντάγματος το 1788-1791 για να διαμορφώσουν το αμερικανικό έθνος και το καλλιέργησαν ως συνδετικό κρίκο ενός εθνοτικού μωσαϊκού. Εγκιβωτισμένη φέρει την καχυποψία απέναντι στην ανθρώπινη φύση όταν αφήνεται ανεξέλεγκτη, οπότε τείνει στην αυθαιρεσία και την επιβολή. Γι’ αυτό στο αμερικανικό θεσμικό σύστημα οι εξουσίες και τα θεσμικά όργανα αλληλοελέγχονται και κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
