Είθισται οι ημέρες της αλλαγής του χρόνου να προκαλούν από μόνες τους έναν αναστοχασμό πεπραγμένων. Δηλωτική ενός κύκλου που κλείνει για να ανοίξει ένας άλλος, προσωπική ή συλλογική, η ανασκόπηση αυτή δεν έχει μόνο χαρακτήρα απλής ανάμνησης συμβάντων. Ως διαδικασία μνήμης περιλαμβάνει το στοιχείο της προβολής τόσο προς το παρελθόν όσο και προς το μέλλον. Το συμβολικό πέρασμα του ορίου από το ένα έτος στο άλλο τροφοδοτεί τη συζήτηση για την έννοια του χρόνου και του αντικτύπου του στη ζωή και στην κοινωνία.
Με την επιστροφή στα πρόσφατα ορόσημα συνάπτεται συχνά και η αναφορά στις επερχόμενες επετείους, η σύνδεση των επικείμενων με τα περασμένα. Από αυτή την άποψη το 2023 δεν διαθέτει το αδιαφιλονίκητο συμβολικό βάρος των αμέσως προηγούμενων ετών που παρέπεμπαν στο 1821 και στο 1922, χρονολογίες καταστατικών γεγονότων του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Από την απόσταση των 100 χρόνων από τη Συνθήκη της Λωζάννης δεν παύει να υπενθυμίζει ωστόσο τη λύση του δράματος: το 1923 οριοθετεί το τέλος της Μεγάλης Ιδέας, την ενσωμάτωση, έστω και σε εμβρυϊκό ακόμη στάδιο, των προσφυγικών πληθυσμών, την ολοκλήρωση ουσιαστικά της συγκρότησης της Ελλάδας. Το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης του Ελευθερίου Βενιζέλου αποδείχθηκε παράγοντας σταθερότητας που αντικατόπτριζε την πραγματικότητα και διέπει έκτοτε τις σχέσεις με την Τουρκία παρά τις κατά καιρούς φωνές αμφισβήτησης από την άλλη όχθη του Αιγαίου. Τελευταία κρίση μετά τον Ρωσικό Εμφύλιο, την ανακήρυξη της σοσιαλιστικής δημοκρατίας της Ουγγαρίας από τον Μπέλα Κουν και τη διαμάχη για το Φιούμε στις δαλματικές ακτές, η Λωζάννη είναι κατά τον γερμανό ιστορικό Ρόμπερτ Γκέρβαρτ το απώτατο όριο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η σημαδιακή εκείνη χρονιά υπήρξε επίσης το έτος γέννησης μιας Ελληνίδας που επρόκειτο να αποβεί μείζον σημείο πολιτισμικής αναφοράς του 20ού αιώνα. Η γεννημένη στη Νέα Υόρκη Μαριάννα Καλογεροπούλου, παγκοσμίως γνωστή αργότερα ως Μαρία Κάλλας, επέστρεψε ακριβώς σε αυτή την Ελλάδα της Λωζάννης, μια χώρα που προσαρμοζόταν στα νέα δεδομένα του Μεσοπολέμου. Σε αυτή την πατρίδα έλαβε την καλλιτεχνική της παιδεία και έκανε τα πρώτα της βήματα στην όπερα προτού μεσουρανήσει μετά το 1945 στις σκηνές της Ευρώπης και της Αμερικής. Ο μεγάλος κόσμος άλλωστε υπερέβαινε κατά πολύ τις οικονομικές και πολιτιστικές δυνατότητες μιας Ελλάδας που εξερχόταν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για να εισέλθει χωρίς διάλειμμα ουσιαστικά στον εμφύλιο πόλεμο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η Κάλλας άλλωστε βρέθηκε τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια προτού περάσει στην Ιταλία, η ψυχαγωγία είχε ήδη μεταμορφωθεί σε βαριά βιομηχανία.
Το 1923 σηματοδοτεί εκτός των άλλων την ίδρυση ενός κολοσσού του κινηματογράφου (και πλέον συνολικά των μαζικών μέσων), της Warner Bros., οργανισμού με σημαντική συμβολή στη διαμόρφωση της δυτικής πολιτισμικής ταυτότητας στο β΄ μισό του 20ού αιώνα. Και μόνο τα παραπάνω αρκούν για να καταστήσουν το 1923 χρονιά πολλαπλής σημασίας για την ελληνική, την ευρωπαϊκή, την παγκόσμια ιστορία.
