Στο διεθνές περιθώριο η Ενωση;

Η νέα θεσμική περίοδος που ανοίγει βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) σε μεταβατική φάση αφού μεταξύ άλλων αλλάζει σύντομα η ηγεσία των Οργάνων (Επιτροπής, Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κ.ά.). Αλλά κυρίως βρίσκει την ΕΕ σε εμφανή αδυναμία να διαχειρισθεί τις τεράστιες παγκόσμιες προκλήσεις και προβλήματα. Ο Καρλ Μπιλντ, πρώην πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας αλλά και προσωπικότητα με ενεργό και επιδραστικό ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις, σε ένα πρόσφατο άρθρο του («Financial Times» – 19 Ιουλίου 2019) προειδοποίησε ότι η Ευρώπη/Ευρωπαϊκή Ενωση περιέρχεται ραγδαία στο διεθνές γεωπολιτικό περιθώριο. Καθίσταται ασήμαντη (irrelevant) καθώς αντιμετωπίζει τον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων της ανερχόμενης Κίνας, της εθνικιστικής Ρωσίας, της αβέβαιης και αναθεωρητικής Αμερικής – ΗΠΑ για ηγεμονική κυριαρχία. Ο Κ. Μπιλντ αναφέρει σειρά περιπτώσεων που πιστοποιούν, κατά την άποψή του, την περιθωριοποίηση της Ενωσης όπως από την αδυναμία της να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη Ρωσία, να προστατεύσει τη συμφωνία για τα πυρηνικά (JCPOA) με το Ιράν, την αποτυχία της να διαχειρισθεί τις σχέσεις της με την Τουρκία. Ουσιαστικά η ΕΕ «έχασε» την Τουρκία και για την «απώλεια» αυτή υπεύθυνη είναι πρωτίστως η Ενωση και η μάλλον κοντόφθαλμη στρατηγική που εφάρμοσε ιδιαίτερα στην περίοδο 2005-2010.

Αν και θεωρώ την άποψη ότι η Ενωση καθίσταται ασήμαντη – irrelevant στο διεθνές περιβάλλον μάλλον υπερβολική, είναι γεγονός ότι η επιρροή της στις διεθνείς υποθέσεις έχει καμφθεί τελευταία, αν και βεβαίως ουδέποτε ήταν ιδιαίτερα υψηλή. Η Ενωση σταθερά περιγράφεται ως «ο οικονομικός γίγαντας και πολιτικός νάνος» στην παγκόσμια σκηνή. Το ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι, όπως υπογραμμίζει και ο Κ. Μπιλντ, η επιρροή αυτή θα συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο εάν δεν μεσολαβήσουν κάποιες συγκεκριμένες τροποποιήσεις στη λειτουργία και συμπεριφορά της ΕΕ. Πρώτα απ’ όλα η αποχώρηση του Ην. Βασιλείου από την Ενωση (Brexit) θα πλήξει τον διεθνή της ρόλο πέρα απ’ όλα τα άλλα. (Εάν βέβαια το Brexit τελικά συμβεί.) Η Βρετανία είναι το κράτος-μέλος με την ισχυρότερη διεθνή παρουσία κυρίως στο πολιτικό πεδίο. Μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ην. Εθνών (ΟΗΕ), με το πλέον εκτεταμένο διπλωματικό δίκτυο σε παγκόσμια κλίμακα, πυρηνική δύναμη με ισχυρή παράδοση διεθνούς δραστηριότητας, αντίθετα με τη Γαλλία και κυρίως τη Γερμανία που είναι συνήθως απρόθυμες στην ανάληψη διεθνούς δράσης. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι, που ορισμένοι σχετίζονται και με τα πρόσωπα που διαχειρίστηκαν την εξωτερική πολιτική της Ενωσης τα τελευταία χρόνια.