Προαπαιτούμενα της Δημοκρατίας

Οδός Δημοκρατίας εδώ, οδός Δημοκρατίας πιο κάτω, σε όλες τις πόλεις. Σε τι άραγε αναφέρεται η ονομασία αυτή; Στην Ελληνική Δημοκρατία, δηλαδή στο ελληνικό κράτος; Στο αβασίλευτο πολίτευμα του κράτους αυτού; Στη φιλελεύθερη συνταγματική δομή του; Μάλλον όχι στο τελευταίο, αν κρίνουμε από τα «επαναστατικά» πάθη που συνταράζουν τον «λαό μας». Ολοι εχθρεύονται το «σύστημα» και οραματίζονται μια «άλλη» δημοκρατία. Δεν καθορίζουν το όραμα, ή άλλως πρόκειται για τις κίβδηλες εκείνες («λαϊκές» κ.τ.λ.) που στιγμάτισαν τον καταραμένο 20ό αιώνα. Αρα, τιμούμε το κράτος και την αβασίλευτη μορφή του. Ούτε όμως το ένα ούτε το άλλο εγγυάται δημοκρατική ζωή. Αμέτρητες είναι οι τύποις Δημοκρατίες που κρύβουν κτηνώδεις αυταρχισμούς. Και το αντίστροφο: οι σκανδιναβικές μοναρχίες αποτελούν τις πλέον προηγμένες μορφές ουσιαστικής δημοκρατίας. Ολα αυτά δεν εμποδίζουν τον νεοέλληνα να ισχυρίζεται ότι η «ελληνική δημοκρατία», που δεν παύει να λοιδωρεί, είναι και η καλύτερη στην Ευρώπη. Και αυτό επειδή σταθμεύει στα πεζοδρόμια και κλείνει το Κέντρο αυθαιρέτως, ιδιοποιείται και βανδαλίζει τους δημόσιους χώρους, καταστρέφει ατημωρητί το περιβάλλον, βάζει σε κίνδυνο τη ζωή των συμπολιτών του στους εθνικούς δρόμους κ.τ.λ. Η δημόσια αρχή απουσιάζει και κάθε πολίτης είναι στο έλεος του κάθε παραβατικού, αλλά η αποσάθρωση αυτή λογίζεται ως ελευθερία. Κάτω από τη γενική επίκληση «κοινωνικής συνείδησης» (όλοι είμαστε από σοσιαλιστές και όσο αριστερότερα γίνεται στον τόπο αυτόν) επικρατεί η πιο αντικοινωνική μορφή εγωισμού, η αυθάδης αρπαγή όλων των κοινωνικών πόρων και λειτουργιών από αδίστακτα περιθώρια.

Ετσι, οι προϋποθέσεις για αληθινή δημοκρατία απουσιάζουν και επιβιώνουν μόνο ως δημοκοπική κενολογία. Οπου κυβερνούν άνθρωποι κυβερνούν άγρια θηρία και όπου κυβερνάει ο νόμος κυβερνάει ο Θεός, είπε παλιότερα «ο αρχηγός αυτών που γνωρίζουν» όπως τον ονόμασε ο Δάντης. Ο νόμος εκφράζει το συλλογικό καλό και άρα είναι υπεράνω προσώπων. Ο πολίτης συντάσσεται με τη νομιμότητα έστω κι αν αυτή έρχεται σε αντίθεση με το ιδιωτικό του συμφέρον. Δεν την υπερασπίζεται μόνο όταν ωφελείται προσωπικά. Για να λειτουργήσει όμως ο νόμος ως οχυρό του κοινού, πρέπει να έχει διαμορφωθεί μέσα από ελεύθερη διαβούλευση όπου συμμετοχή δικαιούται όλος ο δήμος. Ούτε αυτό όμως είναι από μόνο του αρκετό. Ο λαός που συμμετέχει στη δημοκρατική διαδικασία οφείλει να μην είναι «λίαν ανδραποδώδης», δηλαδή εντελώς υποδουλωμένος στο εγωιστικό πάθος που ωθεί προς το ιδιοτελές συμφέρον της στιγμής, και να έχει συνεπώς κλειστά τα αφτιά του στους δημαγωγούς που του το υπόσχονται. Η δημοκρατική συνείδηση είναι εκείνη που εννοεί ότι η προσωπική ευημερία του καθενός είναι αδύνατη χωρίς την ευημερία όλων. Την αμοιβαία αυτή αναγνώριση των συμφερόντων όλων από όλους θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε και «φιλία». Χωρίς το συναίσθημα αυτό να ενώνει τα μέλη μια πολιτικής κοινωνίας και το καλύτερο σύστημα νόμων αδυνατεί να λειτουργήσει. Φιλία δεν σημαίνει να έχουμε όλοι τις ίδιες πεποιθήσεις και τα ίδια συμφέροντα, τέτοια ομοψυχία είναι αδύνατη. Σημαίνει να συναισθανόμαστε ότι είμαστε όλοι μέλη της ίδιας κοινότητας. Οτι αν το κοινό μας πλοίο βυθιστεί, θα πνιγούμε όλοι. Και επομένως έχουμε όλοι συμφέρον να υπηρετήσουμε το κοινό καλό, όσο κι αν διαφέρουν οι αντιλήψεις μας για τα μέσα. Δεν είναι μόνο όσοι σκέφτονται σαν κι εμάς «φίλοι του λαού», οι υπόλοιποι εχθροί του που δεν έχουν το δικαίωμα να υπάρχουν. Η τελευταία αντίληψη, η αντίληψη του Μαρά, οδηγεί στην εμφύλια σύγκρουση και στην αλληλοσφαγή.