Σε έναν κόσμο όπου οι απόψεις διαρκώς πολλαπλασιάζονται και απορροφούν τη θραυσματική προσοχή μας, η τέχνη, μαζί και η δική μου, βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα πρωτόγνωρο πλέγμα απαιτήσεων.
Δεν φτάνει να προκαλεί ή να ψυχαγωγεί – πρέπει να λειτουργεί και σαν ηθικός, κοινωνικός πυροκροτητής. Να καθοδηγεί τους αναγνώστες, λες και ο συγγραφέας είναι ο φύλακας των ηθικών ορίων. Αυτή η απαίτηση στραγγαλίζει τη δημιουργικότητα, εξορίζει την αλήθεια, εξαντλεί το έργο σε κάτι που δεν του αξίζει: το μεταβάλλει σε «καθώς πρέπει».
Δεν αμφισβητώ την ανάγκη για ηθική στάση ούτε και την αξία της ενσυναίσθησης. Η τέχνη όμως ήταν πάντοτε ο καθρέφτης της κοινωνίας – μια γέφυρα που μας επιτρέπει να διασχίζουμε τους τόπους των άλλων, και μας δίνει την ευκαιρία να αντικρίσουμε και τις δικές μας σκοτεινές πλευρές. Αλλά όταν κάθε έργο πρέπει να περνά το τεστ της ηθικής ορθότητας, η ίδια η δυνατότητα της τέχνης να προκαλεί, να ερεθίζει, να ανοίγει δρόμους πέρα από το συμβατικό, υπονομεύεται. «Ο καλλιτέχνης είναι δημιουργός επικίνδυνων πραγμάτων» λέει ο Οσκαρ Ουάιλντ.
Στη θέση αυτής της παλιάς, ανυπότακτης τέχνης, αναδύεται πλέον μια νέα λογοκρισία, με το προσωπείο της προοδευτικότητας. Καλούμαι να δημιουργήσω σε ένα τοπίο όπου τα πρότυπα συνεχώς αλλάζουν και οι ορίζοντες περιορίζονται. Δεν ορίζομαι πια από το άγχος της σύνθεσης, αλλά από τον φόβο της παρεξήγησης. Είμαι αιχμάλωτος μιας ηθικής ορθοδοξίας που, αν την παραβώ, θα αμαυρώσει το έργο μου, θα το στιγματίσει. Η τέχνη δεν είναι πλέον χώρος αμφισβήτησης. Ο,τι ξεφεύγει από τον κανόνα διαγράφεται, περιθωριοποιείται, πνίγεται.
Η τέχνη όμως, στην ουσιαστική, τη δραστική της μορφή, είναι επικίνδυνη. Είναι απρόβλεπτη, ακανόνιστη, ανατρεπτική. Είναι κινδυνώδης. Δεν είναι ηθικός φάρος, δεν είναι καταφύγιο – είναι πεδίο μάχης, το τελευταίο μέρος όπου μπορούμε να σκεφτόμαστε ελεύθερα, να δημιουργούμε χωρίς να λογοδοτούμε σε αυθαίρετα πρότυπα. Ανάμεσα σε ένα έργο που με πείθει να συμμορφωθώ και ένα έργο που με σπρώχνει να ανακαλύψω, πάντα θα επιλέξω το δεύτερο. Δεν χρειάζομαι να μου πουν τι είναι «σωστό», αν έχω ανάγκη να το εξερευνήσω.
Κάθε τέχνη, ακριβώς επειδή είναι εύθραυστη, ανθεκτική και ριψοκίνδυνη, αξίζει να είναι ελεύθερη. Ζητώντας της να γίνει ηθικός φάρος, τη στενεύουμε. Τη μετατρέπουμε σε προπαγάνδα. Ας επιτρέψουμε στην τέχνη να αναπνέει, να μάχεται και να αμφισβητεί, έξω από τους κανόνες μιας κουλτούρας που ζητά ολοκληρωτική καθαρότητα αντιφάσκοντας με το ίδιο το ένστικτο της ζωής.
