Πόσο ψηλά τα κτίρια στην Αθήνα;

Ημεταπολεμική οικοδόμηση της περιοχής στα νότια της Ακρόπολης, κάτω από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου και εκτός του ορίου του ιστορικού κέντρου της πόλης, ακολούθησε τους κανόνες γενικής ανοικοδόμησης στην Ελλάδα της μετεμφυλιακής περιόδου. Με την οικοδομή να αποτελεί θεσμικό σχεδόν εργαλείο όχι μόνο οικονομικής ανάπτυξης της χώρας αλλά και διαχείρισης της εσωτερικής μετανάστευσης και ανασύστασης των κοινωνικών δομών, η ιδιωτική πολυκατοικία αποτέλεσε το κατεξοχήν «δημόσιο κτίριο» του ελληνικού άστεος, ναυαρχίδα της δημόσιας εικόνας της πόλης και της φυσιογνωμίας του αστικού πολιτισμού μας. Με το νομοθετικό διάταγμα του Ιουνίου 1948 που επέτρεπε την αύξηση κατά έναν όροφο των κτιρίων και κυρίως με τον ΓΟΚ του 1955 που, μεταξύ πολλών άλλων, προέβλεπε συντελεστή κάλυψης του οικοπέδου 70%, απαλλαγή της οικοδομής από φορολογικές επιβαρύνσεις έτσι ώστε να ευνοείται η ιδιοκατοίκηση, καθώς και ποικίλες διευκολύνσεις όπως η απουσία συμβολής των εργολάβων στην παραγωγή των αστικών υποδομών, επιτεύχθηκε εκείνη η ευρύτερη κοινωνική συναίνεση γύρω από το φαινόμενο της «αντιπαροχής» και η μετατροπή του σε μοναδική διεθνώς πατέντα. Με την περαιτέρω αύξηση του συντελεστή δόμησης το 1968 και τον επόμενο ΓΟΚ του 1973, μπορούσε έτσι ο ελληνικός αστικός χώρος να διαμορφώνει τότε, αδιακρίτως, μια γραμμή ορίζοντα των έξι-επτά ορόφων και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη περισσότερο.

Οι καιροί όμως έχουν αλλάξει και δεν μπορούμε να βλέπουμε τον αστικό χώρο και την αισθητική της ελληνικής πόλης με τα μάτια του 1955, όταν η χώρα είχε άλλες ανάγκες και άλλες προτεραιότητες. Η οικοδόμηση γύρω από την Ακρόπολη αποτελεί κραυγαλέο ζήτημα: δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επιχειρηματολογία για το ότι η προστασία αυτού του μοναδικού μνημείου αποτελεί συλλογική υποχρέωση και ύψιστη ευθύνη. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει άμεσα να περιοριστεί η οικοδόμηση στα νότια του βράχου της Ακρόπολης στο ύψος των έξι-επτά ορόφων. Και αν έχουν ήδη σημειωθεί υπερβάσεις, δεν σημαίνει ότι το λάθος πρέπει να συνεχιστεί. Με την έννοια αυτή η πρόσφατη απόφαση του ΚΑΣ για την απότμηση υπερβάλλοντος καθ’ ύψος τμήματος κτιρίου στην περιοχή βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση («Το Βήμα», 26.4.2020). Τούτο όχι μόνο γιατί έτσι διασφαλίζεται η οπτική επαφή με την Ακρόπολη, αλλά κυρίως επειδή διαμορφώνεται ένα ενιαίο και ομοιόμορφο αστικό υπόστρωμα καθ’ ύψος, κατά το δυνατό αισθητικά φροντισμένο κυρίως κατά την πέμπτη όψη του – τα δώματα δηλαδή των κτιρίων -, έτσι ώστε να αποτελεί αρμονικό οπτικό συνεχές υποδοχής, αποδοχής και σύγχρονου διαλόγου με το κλασικό μνημείο.