Οι ριζικές αλλαγές στα ΑΕΙ και η συναίνεση

Η φημολογούμενη – αλλά σε καμία περίπτωση βέβαιη – αλλαγή του μοντέλου διοίκησης των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων μέσω της θεσμοθέτησης Συμβουλίων Διοίκησης ή άλλων πολυμελών οργάνων με εκτελεστικές αρμοδιότητες έρχεται να συμπληρώσει ένα μεταρρυθμιστικό κάδρο σε συνέχεια των εξαγγελιών της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας στην έκτακτη Σύνοδο των Πρυτάνεων στα μέσα Μαρτίου. Η προοπτική αυτή φαίνεται να ενισχύεται και από την ψήφιση της τροπολογίας για αναβολή των εκλογών των Πρυτανικών Αρχών σε δέκα ΑΕΙ εν αναμονή της κατάθεσης του νέου νομοσχεδίου. Υπάρχει όμως περίπτωση μία τέτοια εξέλιξη να είναι βιώσιμη και να έχει μακροπρόθεσμη ισχύ; Η ιστορία έχει αποδείξει επανειλημμένα ότι τα νομοθετήματα είναι επιτυχημένα όταν τυγχάνουν ευρύτερης αποδοχής από εκείνο το τμήμα της κοινωνίας το οποίο καλείται να τα εφαρμόσει. Σε διαφορετική περίπτωση, αποτελούν κενό γράμμα και αποδυναμώνονται με την πάροδο του χρόνου. Επομένως, όσο ριζικότερη είναι η επιχειρούμενη αλλαγή στα πανεπιστήμια τόσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός της συναίνεσης τον οποίο πρέπει να εξασφαλίσει ο νομοθέτης από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Ανάλογες προσπάθειες στο παρελθόν – όταν είχαν θεσμοθετηθεί τα λεγόμενα Συμβούλια Διοίκησης των ΑΕΙ (Ν. 4009/11) – απέτυχαν και όχι αποκλειστικά λόγω κάποιων αντιδράσεων πρυτάνεων και πανεπιστημιακών των ελληνικών ΑΕΙ, όπως υποστήριζαν οι τότε πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας. Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική ηγεσία δεν πρέπει να επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος και να στοχεύσει στη συναίνεση, την οποία μπορούν να επιτύχουν μόνο τα δημοκρατικά εκλεγμένα – σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο – όργανα αυτής της κοινότητας και εφόσον διαθέτουν τόσο το θεσμικό κύρος αλλά και το απαραίτητο βάθος θητείας προκειμένου να διασφαλίσουν τη συμμετοχική διαδικασία στη διαβούλευση του νομοσχεδίου. Και αυτό για να μπορέσουν να συγκεράσουν τις προτάσεις του πανεπιστημιακού κόσμου και να προχωρήσουν στην πρακτική εφαρμογή του νόμου, έτσι ώστε οι οποιεσδήποτε αλλαγές να έχουν μόνο θετικό πρόσημο και αντίκτυπο. Σε αντίθετη περίπτωση, η επιτυχία της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων είναι αμφίβολη, ενώ η αποτυχία θα βαρύνει κυρίως τους εμπνευστές τους.