Σεπτέμβριος του 1963, πρωτοετής φοιτητής της Φιλοσοφικής, βλέπω αναρτημένο σε ένα περίπτερο της Πανεπιστημίου ένα περιοδικό με τον τίτλο «Εποχές», για το οποίο είχα ακούσει λόγια καλά από έναν συμφοιτητή μου που είχε πρωτεύσει στις εισαγωγικές και εθεωρείτο αστέρι (λεγόταν Παναγιώτης Κονδύλης).
Παρότι κάπως ακριβό για τις οικονομικές μου δυνατότητες, το αγόρασα γιατί είδα στο εξώφυλλο ότι – ανάμεσα σε άλλα κείμενα, ελληνικά και ξένα – είχε ποιήματα του Ανδρέα Εμπειρίκου και ένα δοκίμιο για τον Κάφκα, για τον οποίο τότε λέγονταν πολλά (μόλις είχε εκδοθεί, σε μετάφραση Αλέξανδρου Κοτζιά, η Δίκη).
Αν και στη Σχολή οι αριστεροί διαβάζαμε ενθέρμως την «Επιθεώρηση Τέχνης», η εμφάνιση των («αστικής νοοτροπίας») «Εποχών», που αυτοπροσδιορίζονταν ως «Μηνιαία έκδοση πνευματικού προσανατολισμού και γενικής παιδείας», προκάλεσε αναταραχή.
Δεν ήταν μόνο τα μεγάλα ονόματα (Σεφέρης, Θεοτοκάς, Δημαράς, Τερζάκης) που συμμετείχαν στη συντακτική επιτροπή του περιοδικού (ο Σεφέρης τον Οκτώβριο θα έπαιρνε το Νομπέλ). Ηταν και τα θέματα και η ποιότητα των κειμένων του που αποκάλυπταν περιοχές άγνωστες σ’ εμάς ώς τότε.
Τελευταίο στην αναγραφή των μελών της συντακτικής επιτροπής ήταν το όνομα «Χ.Δ. Λαμπράκης». Δεν ξέραμε ποιος ήταν. Όταν μάθαμε ότι ήταν πολύ νέος, ο γιος και διάδοχος του αποθανόντος ιδιοκτήτη του «Βήματος» και των «Νέων», φούντωσαν οι συζητήσεις.
Οι φανατικοί μιλούσαν για νεποτισμό (ο όρος στους φοιτητικούς κύκλους ήταν της μόδας), άλλοι, λόγω του νεαρού της ηλικίας του, έβλεπαν την έκδοση του περιοδικού ακόμη πιο ενδιαφέρουσα. Για τους δεύτερους τα τεύχη του κυκλοφορούσαν και δανεικά από χέρι σε χέρι.
Για τον Χρήστο Λαμπράκη έχουν γραφεί τόσα πολλά που ό,τι κι αν έλεγε κανείς θα είχε ειπωθεί. Ωστόσο, δεν θα ήταν εντελώς περιττό να υπογράμμιζε κάποιος ως ιδιαίτερο επίτευγμά του την έμπνευση και τη δημιουργία των «Εποχών», που με τα σαράντα οκτώ τεύχη τους (Μάιος 1963 – Απρίλιος 1967), που διακόπηκαν εξαιτίας της Δικτατορίας, άφησαν εποχή (ας μου επιτραπεί η εύκολη – εδώ κυριολεκτική – φράση).
Για να επανέλθουν το 1992, οργανωμένες σε «τμήμα», συνεχιζόμενες ευδοκίμως, μέχρι σήμερα, με τον τίτλο «Νέες Εποχές», ως ένθετο οκτασέλιδο στο «Βήμα της Κυριακής».
Περιοδικό έκφρασης της ελληνικής και ευρωπαϊκής φιλελεύθερης διανόησης – με την έννοια που ο Θεοτοκάς αποκαλεί «ελεύθερο πνεύμα» – οι «Εποχές», με την ευρύτητα της ύλης τους επανέφεραν την έννοια του πολιτισμικού περιοδικού σε εκείνη των σημαντικότερων περιοδικών μας του 19ου αιώνα («Ευτέρπη», «Πανδώρα»). Για την ποιότητα αυτής της ύλης υπήρξαν το σημαντικότερο ελληνικό περιοδικό του 20ού αιώνα. Ηταν, επιπλέον, και το πρωτοποριακότερο: τόσο όσο και τα «Νέα Γράμματα» (1935-1945) στο πεδίο της λογοτεχνίας.
Θερμός αναγνώστης του από την εποχή της έκδοσής του δεν μπορώ παρά να νιώθω ιδιαίτερα αισθήματα γι’ αυτό ως τακτικός εξωτερικός συνεργάτης των «Νέων Εποχών» τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Ο κ. Νάσος Βαγενάς είναι ομότιμος καθηγητής της Θεωρίας και Κριτικής της Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
