Μαζί με τις ανθρωποβόρες φυσικές καταστροφές, οι επιδημίες τροφοδότησαν ανέκαθεν θεολογικό και ηθικό προβληματισμό γύρω από το ζήτημα που μπορεί να επιγραφεί ως «Ο Θεός και το Κακό». Τον συλλογιστικό χορό τον άνοιξε πρώτος ο Επίκουρος: Επιθυμεί ο Θεός να αποτρέψει το Κακό αλλά δεν μπορεί; Τότε δεν είναι Παντοδύναμος. Μπορεί αλλά δεν επιθυμεί; Τότε δεν είναι Πανάγαθος. Και μπορεί και επιθυμεί; Αλλά τότε πόθεν το Κακό; Με το αμετακίνητο δεδομένο ότι το Κακό υπάρχει, ο Επίκουρος θα μπορούσε εύλογα να συμπεράνει, όπως πολλοί στοχαστές τους επόμενους αιώνες, ότι δεν υπάρχει Θεός, πλην, για λόγους που συζητούν ακόμη οι μελετητές της σκέψης του, επινόησε μια ιδιοσυγκρασιακή παρακαμπτήριο: θεϊκές δυνάμεις υπάρχουν αλλά ζουν σε ιονόσφαιρα μακάριας αμεριμνησίας για τα του κόσμου και τα των ανθρώπων. Σε αντίθεση με μια ορισμένη ποικιλία των λεγόμενων «ντεϊστών», που δέχονται έναν Θεό που δημιούργησε άπαξ και έκτοτε αποσύρθηκε από την ενεργό δράση και ανάμειξη, ο Επίκουρος απορρίπτει και τη θεϊκή Δημιουργία, και αφού ο κόσμος του είναι προϊόν τυχαίας συνάθροισης ατόμων, τελικά δεν είχε λόγο να εκπλήσσεται με τα στραβά και τα ανάποδά του. Είκοσι τέσσερις αιώνες αργότερα, ο σύγχρονος αμερικανός φιλόσοφος Πολ Ντρέιπερ μοιάζει κι αυτός να βολεύει την ύπαρξη του Κακού με την υπόθεση της θεϊκής αμεριμνησίας.
Ανταγωνιστές του Επίκουρου, οι φιλόσοφοι της Στοάς (που εγκαινίασαν το φιλοσοφικό «μαγαζί» τους σχεδόν ταυτόχρονα με εκείνον) ένιωθαν τον κόσμο διαποτισμένο από τον θεϊκό Λόγο και στιβαρά κυβερνώμενο από ένα είδος πανάγαθης θεϊκής Πρόνοιας, προκαταλαμβάνοντας το αισιόδοξο «όλα είναι για το Καλό στον καλύτερο από όλους τους δυνατούς κόσμους» του Λάιμπνιτς που δεν άργησε να ειρωνευθεί ο Βολταίρος. Και το Κακό; Οι Στωικοί δεν αρνήθηκαν την ύπαρξή του αλλά το έκαναν μέρος μιας σοφής κοσμικής οικονομίας την οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να κατανοήσει από τη μερική και περιορισμένη οπτική του. Αντιμέτωποι με το τσουνάμι της Ινδονησίας που αφάνισε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ψυχές και τον πάνδημο κορωνοϊό οι απόφοιτοι της Στοάς θα φιλοτεχνούσαν απλώς ένα από τα πιο διάσημα παράδοξά τους, διαβεβαιώνοντας ότι και το Κακό είναι για το Καλό – για την υγεία του κόσμου και την ευπραγία του Δία, όπως το είπε με γρανιτώδη πεποίθηση ένας αυτοκρατορικός επώνυμος της Στοάς, ο Μάρκος Αυρήλιος.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
