Νέα σχέση Ελλάδας – Ρωσίας: είναι εφικτή;

Σε μια περίοδο που η Ελλάδα εμφανίζεται να έχει προσανατολιστεί πλήρως στην πολιτική και σχέση με τις ΗΠΑ, η Αθήνα επιχειρεί επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία με την πρόσφατη συνάντηση του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη με τον ρώσο πρόεδρο Πούτιν αλλά και την επίσκεψη του υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Μ. Βαρβιτσιώτη στη Μόσχα, επίσκεψη που συνοδεύθηκε με την υπογραφή δέσμης συμφωνιών. Η συνάντηση Μητσοτάκη εγγράφεται σε μια διπλή διαδικασία: πρώτον, ως εξισορροπητικό βήμα για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων που τα τελευταία χρόνια είχαν κάπως εξασθενήσει ως αποτέλεσμα διάφορων παραγόντων (π.χ. αντίθεση Ρωσίας στη Συμφωνία των Πρεσπών για την ομαλοποίηση των σχέσεων Αθήνας – Σκοπίων, ορισμένα εκκλησιαστικά θέματα, κ.λπ.), δεύτερον, ως κίνηση στην προσπάθεια ορισμένων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) να επεξεργαστούν μια μέθοδο για την αποκατάσταση διαλόγου και συνεργατικής σχέσης ανάμεσα σε ΕΕ και Ρωσία.

Η Ελλάδα θα πρέπει να έχει τις καλύτερες δυνατές σχέσεις με τη Ρωσία. Ιστορία, πολιτισμός, θρησκεία, γεωπολιτική αυτό υπαγορεύουν. Αν και ο ιστορικισμός στις ελληνορωσικές σχέσεις θα πρέπει να ξεπεραστεί. Η Ρωσία είναι μια μεγάλη δύναμη, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, που έχει επεκτείνει τελευταία εντυπωσιακά την επιρροή της στον χώρο της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου ενώ παραδοσιακά έχει ισχυρή παρουσία στα νερά του Αιγαίου και της Μεσογείου. Τις καλύτερες επομένως σχέσεις, χωρίς αυταπάτες όμως. Στα δύο ζωτικά θέματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και στο Κυπριακό, η Ρωσία δεν είναι αναφανδόν στο πλευρό της Ελλάδας όπως συχνά λέγεται και κάπως ακλόνητα φαίνεται να πιστεύεται από μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Αλλά αυτό δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει δεδομένων των γεωπολιτικών παραμέτρων και ιδιαίτερων σχέσεων της Ρωσίας με την Τουρκία. Εάν η Ρωσία αναγκαστεί να επιλέξει μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, θα επιλέξει την Τουρκία, αν και θα ήθελε να αποφύγει τέτοιου είδους επιλογές. Τείνουμε να πιστεύουμε ότι στο επίμαχο θέμα της επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο η Ρωσία υποστηρίζει πλήρως την ελληνική θέση. Δεν την υποστηρίζει όμως όπως ακριβώς εννοιολογεί τη θέση αυτή η Ελλάδα. Η Ρωσία υποστηρίζει την εφαρμογή της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS – 1982) με όλες τις πρόνοιές της για το θέμα. «Προχωράμε με την παραδοχή ότι σε αυτό το θέμα τα κράτη καθοδηγούνται από την κοινή λογική και λαμβάνουν υπόψη τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες της περιοχής» λέει η σχετική ανακοίνωση της ρωσικής πρεσβείας στην Αθήνα. Και αυτό κάθε άλλο παρά σημαίνει υποστήριξη στην επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια. Αλλωστε η Ρωσία ως πάγια πολιτική θα ήθελε το Αιγαίο με ευρύτατη ανοιχτή θάλασσα/διεθνή ύδατα και όχι να συρρικνωθεί από το 50% περίπου που είναι σήμερα (με τα έξι μίλια ελληνικά χωρικά ύδατα) στο 20% περίπου (με τα δώδεκα).