«Τα υψηλά μου ιδανικά… σαν ερειπωμένα ενδύματα…
πολλά ακόμη άλλα «ηρωικά και πένθιμα»…
που δεν το παραδέχομαι να τα ομολογήσω…
Οχι δεν θα παραδεχτώ ποτέ
να τα ομολογήσω…».
Δ. Δούκαρης,
«Οι φωτογραφίες»
Τώρα που το ΠαΣοΚ ανακάμπτει στην πολιτική ζωή, μετά από μια μακρά περίοδο [αυτο]τιμωρίας και [αυτο]κάθαρσης, και αφού επαγγέλεται τη Νέα Σοσιαλδημοκρατία [προφανώς με αριστερό πρόσημο], ως μικρή συμβολή στους αναστοχασμούς, θα καταθέσω τρία άρθρα.
Το πρώτο αναφέρεται στις αξίες και στην αξιοκρατία.
Η θεωρητική κατασκευή της προβολής και καταξίωσης των «πετυχημένων της ζωής» σε μια κοινωνία διακριτών διαστρωματώσεων και σε μια χώρα μεγάλων πολιτικών ανατροπών και κρίσεων καταλήγει στο αμφίβολης ηθικής αποτέλεσμα της επιβράβευσης, είτε των άκαπνων γόνων ψευτομεγαλοαστικής προέλευσης είτε των καπάτσων/σαλταδόρων/μαυραγοριτών/αστέρων μιας «θεοποιημένης» παρα-οικονομίας.
Η ανάδειξη των τεχνοκρατών σε μαγικό πασπαρτού για την επίλυση ιστορικοδομικών κοινωνικών προβλημάτων όχι μόνο δίνει εξουσία σε άτομα μονόχνοτης φιλοσοφίας, αλλά και προσδίδει στις πολιτικο-ιδεολογικές διεργασίες χαρακτήρα προγνώσιμων – άρα και ελέγξιμων – αυτοματοποιημένων συστημάτων.
Η εμμονή σε «γραμμικές λογικές», σε σύγχρονες αλήθειες και σε «τετράδια απόδοσης» – σε συνδυασμό με μια κυριλέ σοβαροφάνεια – αφενός καλλιεργεί μια εφήμερη και επίπλαστη politically correct συμπεριφορά και αφετέρου διακρίνει τους πολιτικούς/πολίτες σε αυτούς που υποκρίνονται ότι «έπιασαν το μήνυμα των καιρών» και σε αυτούς που τους κατηγορούν ότι είναι αδύνατο οι ίδιοι (και οι συγγενείς τους) – χωρίς αυτοκριτική ή συγγνώμη – να αλλάξουν τα επί σχεδόν 50 συναπτά χρόνια ερμηνευτικά τους εργαλεία.
Το ερώτημα όμως παραμένει κρίσιμο: Πού είναι οι άλλοι; Οχι οι βροντοφωνούντες για το θεαθήναι αλλά αυτοί που θα δείξουν τον δρόμο;
Αναρωτιέμαι επίσης αν τα έθνη όσο και οι άνθρωποι μπορούν να ζουν και να μεγαλουργούν χωρίς οράματα. Είναι πράγματι γεγονός ότι στο παρελθόν η λέξη/σύνθημα «όραμα» είχε καταχρηστικά χρησιμοποιηθεί, καθώς ενεπλάκη σε κομματικούς διαξιφισμούς ή εκλήθη να καλύψει ιδεολογικά/πολιτικά κενά.
Από τη διαπίστωση όμως αυτή μέχρι να επιχειρούμε να πείσουμε έναν ολόκληρο λαό ότι όλα αυτά είναι «άνευ ουσίας», ότι το μεδούλι της παρουσίας μας στη γη δεν είναι άλλο από την (πλασματική ή πραγματική) άνοδο του ατομικού βιοτικού μας επιπέδου, υπάρχει νομίζω απόσταση (ανάλογη με αυτήν που χωρίζει έναν άνθρωπο από έναν κλώνο ή ένα ρομπότ). Πέραν της κοσμοθεωρητικής αλλά και υπαρξιακής διάστασης, η υιοθέτηση μιας τέτοιας εκδοχής θα ‘χει δύο, τουλάχιστον, άμεσες επιπτώσεις.
Κατά πρώτον, στη συνείδηση του κόσμου θα αντικατασταθούν οι ηγέτες με τους γραφειοκράτες και οι ήρωες με τους (υπο)λογιστές ή τους τραπεζίτες.
Κατά δεύτερον, δεν θα ελέγχουμε τη ζωή μας (απλώς θα διαβάζουμε τους «λογαριασμούς» που θα μας στέλνουν οι αρμόδιοι), δεν θα (αξίζει να) αγωνιζόμαστε για τίποτα και για κανέναν (αφού τα κινήματα διεκδίκησης/αλληλεγγύης θα ‘χουν ενσωματωθεί στον προϋπολογισμό ως υπόλοιπες δράσεις), σε τελική ανάλυση θα απομονωθούμε στο «μικρό κουτάκι» της επιβίωσής μας, περιμένοντας τον Μεγάλο Αδελφό να μας αναγγείλει τον θρίαμβο της οικονομίας της αγοράς ή τον θάνατό μας. Θα ζούμε μέσω αριθμών, οθόνης και διαγγελμάτων και όχι μέσα στη μεγάλη βοή των ανθρώπων.
Τότε, οι σοφοί αριθμομνήμονες και οι ακολουθίες τους (ομοτράπεζοι και τραπεζοκόμοι) – χωρίς αιδώ – θα στρέφονται προς το μέρος μας και θα μας καθιστούν υπεύθυνους για την αποτυχία. Εμείς σαμποτάραμε, υπονομεύσαμε, καταστρέψαμε «τη μεγάλη στρατηγική τους κίνηση» να αντικαταστήσουν τα οράματα με μπίζνες. Εμείς φταίμε που πιστέψαμε και αγωνιστήκαμε για «τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα» (των οραματιστών). Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν πρέπει να κατηγορήσουμε. Ολοι και όλα παίζουν σωστά και εκσυγχρονισμένα τον ρόλο τους. Μόνο εμείς δεν έχουμε καταλάβει τίποτα και πελαγοδρομούμε ανάμεσα στο όνειρο και στην πραγματικότητα.
Ξεχνούν όμως οι εν λόγω ότι εμείς φτιάξαμε και το όνειρο και την πραγματικότητα και ότι χωρίς εμάς αυτοί δεν θα είχαν ούτε στο όνειρό τους τις καρέκλες όπου κάθονται και διατάζουν ή φιλολογούν περί την «πραγματικότητα».
Μέσα όμως στη σκληρή πραγματικότητα των από πάνω και υπεράνω υπάρχει – δυστυχώς – και η διπροσωπία των πλαϊνών [φίλων, συναγωνιστών, συντρόφων].
Το σύνδρομο του εν κρίσει τελούντος νεοέλληνα παραμένει όπως και πριν από το 2022: η τήρηση κανόνων αποπνέει συντήρηση, η αυθαιρεσία/ανομία αποδεικνύουν μαγκιά. Και ακόμα: η συναίνεση οδηγεί σε ταπεινωτική ήττα, η διαφωνία προδικάζει θριαμβευτική νίκη.
Αυτό το ψυχοπαθολογικό εθνικό σύνδρομο δεν φανερώνεται μόνο σε ατομικές περιπτώσεις, αλλά θέτει σε κίνδυνο όλη τη δημοκρατία αφού εργαλειοποιεί απορρυθμιστικά τους θεσμούς, αφού δίνει στην οχλαγωγία λειτουργικό ιδεολογικό προβάδισμα στη (λεγόμενη) «ζώσα πολιτική».
Το «ιδιωτικό» δεν ταυτίζεται μόνο με τον πλούτο ή τον ευγενή βίο. Εχει προ καιρού καταλάβει όλο το θεσμικό κενό και έχει μετουσιωθεί σε (ασυνείδητο;) εργαλείο ανάλυσης της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Ακόμα και πολλοί (αυτοχαρακτηριζόμενοι;) αριστεροί αναλύουν και δρουν με βάση την προσωπική περί δικαίου αντίληψη και όχι με σεβασμό στο ισχύον συνταγματικό και νομικό σύστημα.
Προσωπική νομοθέτηση, προσωπική απονομή δικαιοσύνης, προσωπική τιμωρία. Και όλα αυτά στο όνομα του «δημόσιου συμφέροντος και της δημοκρατικής νομιμοποίησης».
Τώρα πώς η αυτονομιμοποίηση καταλήγει σε (εικαζόμενη) νομιμοποίηση του συνόλου είναι μέρος της παθογένειας.
Χωρίς εμπιστοσύνη σε τίποτα και σε κανέναν (πλην του εαυτού μας) η μη-κανονικότητα ανάγεται σε επαναστατική θεωρία και η κανονικότητα χαρακτηρίζεται ασθένεια των ηλιθίων ή των παράσιτων.
Αναρωτιέμαι αν αυτό θα είναι και την επομένη μέρα το ηθικο-ιδεολογικό πλαίσιο της κοινωνικής και προσωπικής μας ζωής. Αν ναι, ποιο τάχατες εμβόλιο θα μας σώσει από τον [κακό]εαυτό μας;
Συνεπώς η νέα ελπίδα μιας Σοσιαλδημοκρατίας με ανθρώπινο πρόσωπο δεν θα θεμελιωθεί μόνο σε προγραμματικές δηλώσεις [οι οποίες συχνά αποδεικνύονται «άσφαιρες»], αλλά στην ενίσχυση των θεσμών, στην προστασία των αδύναμων και κυρίως στην απαλλαγή του πολιτικού συστήματος – στο σύνολό του – από το σύνδρομο της Μεταπολίτευσης: Ανομία-Ατιμωρησία-Απουσία προσωπικής ευθύνης-Αρνηση συμμόρφωσης με τους κανόνες του κοινωνικού συμβολαίου.
Εύχομαι ο νέος πρόεδρος του ΠαΣοΚ Νίκος Ανδρουλάκης από εκεί να ξεκινήσει την πορεία του προς τον λαό. Είθε…
ΥΓ.: «Πόσες φορές νιώθεις πως γεννήθηκες σε λάθος εποχή» [Μαρία Λαγγουρέλλη, «Ο Ιεροφάντης»].
Ο κ. Γιάννης Πανούσης είναι πρώην υπουργός.
