Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό με αποτέλεσμα πλέον οι σημερινές συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα να βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 800.000 ετών. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, παρόλο που πρωτοπορεί παγκοσμίως στην προσπάθεια απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με μια άνευ προηγουμένου ενεργειακή κρίση εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Στο πλαίσιο των προτεραιοτήτων που προκύπτουν από αυτή την κρίση, είναι προφανές ότι οι προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων τίθενται σε δεύτερη μοίρα. Συγκεκριμένα αυτή η νομικά δεσμευτική διεθνής συνθήκη για την κλιματική αλλαγή στο πλαίσιο του ΟΗΕ έθεσε ως στόχο τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη κάτω από τους 2°C και κατά προτίμηση κάτω από τους 1,5°C μέχρι το 2050, σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Είναι σαφές ότι η ανάσχεση των προσπαθειών για την επίτευξη ενός κλιματικά ουδέτερου κόσμου και η συνεχιζόμενη εξάρτηση της ανθρωπότητας από την παραγωγή ενέργειας μέσω ορυκτών καυσίμων θα οδηγήσουν στη συνέχιση της κλιματικής κρίσης.
Τα επακόλουθα της αποσταθεροποίησης του κλίματος τα βλέπουμε ήδη στη χώρα μας μας αλλά και σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Η ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων όπως είναι οι καύσωνες, οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές αλλά και η συχνότητα εμφάνισής τους συνεχώς αυξάνονται. Ιδιαίτερα ευάλωτες περιοχές, όπως είναι ο Αρκτικός Κύκλος, έχουν ήδη δεχθεί πολύ σημαντικές μεταβολές. Η έκταση του παγωμένου Βόρειου Ωκεανού συνεχώς μειώνεται, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλέον το λεγόμενο «βόρειο πέρασμα» που επιτρέπει ακόμα και τη ναυσιπλοΐα μέσω του Βόρειου Πόλου. Επιπλέον η επιφάνεια της θάλασσας δεν έχει την ίδια ικανότητα με τον πάγο στο να ανακλά τις ακτίνες του Ηλίου, συμβάλλοντας έτσι περεταίρω στη θέρμανση της περιοχής. Περιοχές όπως είναι ο Καναδάς και η Σιβηρία δέχονται πλέον καύσωνες με πρωτόγνωρες θερμοκρασίες πάνω από 40 βαθμούς. Η αύξηση δε της θερμοκρασίας σε συνδυασμό και με την ασυνήθιστη ξηρότητα πολλών εδαφών οδηγεί στο ξέσπασμα καταστροφικών δασικών πυρκαγιών. Αντίστοιχη αποσταθεροποίηση του κλίματος λαμβάνει χώρα και σε άλλες περιοχές παγκοσμίως, ανάλογα και με τις ιδιαίτερες ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε τόπο.
Τέτοια ακραία φαινόμενα έχουμε ζήσει τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας και συνεχίζουμε να ζούμε. Είδαμε ότι κάθε καλοκαίρι η ένταση και η συχνότητα των δασικών πυρκαγιών είναι πολύ αυξημένες. Ο ρόλος της κλιματικής αλλαγής σε αυτά τα φαινόμενα είναι συχνά έμμεσος. Πολλές από αυτές τις πυρκαγιές προέρχονται από εμπρησμούς από πρόθεση ή από αμέλεια, ωστόσο οι αυξημένες θερμοκρασίες και η ξηρασία ευνοούν τη γρήγορη και ανεξέλεγκτη διάδοση της πυρκαγιάς. Για τον λόγο αυτόν είναι πλέον επιτακτική ανάγκη να λαμβάνονται έγκαιρα όλα τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης, όπως είναι ο καθαρισμός των δασών και των ελεύθερων οικοπέδων από την καύσιμη ύλη, η ενημέρωση των πολιτών για τον κίνδυνο πρόκλησης πυρκαγιάς, οι περιπολίες στα δάση κ.λπ.
Καθώς η εικόνα του πλανήτη γίνεται όλο και πιο ασαφής, η ανάγκη για την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν από τη Συμφωνία των Παρισίων πριν από πέντε περίπου χρόνια και η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα είναι πλέον επιτακτικές. Είναι γεγονός ότι το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής δεν αφορά μόνο τις φυσικές επιστήμες, καθώς υπεισέρχονται σε αυτό μια σειρά από πολιτικοοικονομικά, κοινωνικά, ιατρικά θέματα και θέματα διεθνών ανταγωνισμών και γεωπολιτικής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της πολυπλοκότητας και την καθυστέρηση εφαρμογής συγκεκριμένων μέτρων μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, τα οποία είναι ως επί το πλείστον γνωστά και έχουν προταθεί από την επιστημονική κοινότητα εδώ και πολλά χρόνια.
Η ανθρωπότητα σήμερα βρίσκεται σε ένα επικίνδυνο σταυροδρόμι στο οποίο ενώ δειλά-δειλά αποφάσισε να απαλλαγεί από τα ορυκτά καύσιμα, τα ορυκτά καύσιμα επανέρχονται στη διεθνή σκακιέρα από την «πίσω πόρτα». Τα διλήμματα που πρόκειται να αντιμετωπίσουν οι απανταχού ηγέτες είναι μεγάλα, είναι κρίσιμα και οδηγούμεθα πάλι σε μία διχοτόμηση, ίσως και τριχοτόμηση της οικουμένης σε ένα ζήτημα το οποίο θα έπρεπε να μας ενώνει όλους και δεν είναι τίποτε άλλο παρά το αίτημα σταθεροποίησης του κλίματος του μοναδικού μας πλανήτη.
Ο κ. Χρήστος Σ. Ζερεφός είναι γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, εθνικός εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή.
