Ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την καλή πρόθεση της επιτροπής Παρασκευόπουλου για την αντιμετώπιση της βίας στα πανεπιστήμια και ουδείς να διαφωνήσει με τις προτάσεις της για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διακίνησης των ναρκωτικών. Αυτονόητη βέβαια είναι η «αυτεπάγγελτη παρέμβαση της δημόσιας δύναμης σε περίπτωση τέλεσης σοβαρών εγκλημάτων» και αυτονόητο επίσης είναι πως «όταν το θύμα είναι συνάδελφος ή καθηγητής, δεν πλήττεται η άρχουσα τάξη και όταν το θύμα είναι το πανεπιστήμιο, τα καταστρεφόμενα δεν μπορούν εύκολα και χωρίς τελική επιβάρυνση των φορολογουμένων να αντικατασταθούν».
Ακατανόητη όμως είναι η έμμεση αλλά σαφής νομιμοποίηση των «εγκλημάτων χαμηλής ποινικής απαξίας», που αποτελούν και την αιτία της απορρύθμισης των πανεπιστημίων και απειλούν την ελευθερία και τη δημοκρατία στον χώρο τους.
Το πόρισμα Παρασκευόπουλου μεταθέτει ουσιαστικά την ευθύνη από την πολιτεία στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Αλήθεια, τι χρέος έχει ο πρύτανης που αναλαμβάνει τη διοίκηση ενός πανεπιστημίου, όπου η βία έχει γίνει «συνήθεια»; Ασφαλώς, να αλλάξει τη «συνήθεια», γιατί σε αντίθετη περίπτωση, όσο καλή διάθεση και ικανότητα και αν διαθέτει, δεν θα μπορέσει να περιφρουρήσει το πανεπιστήμιο. Και η αλλαγή αυτή είναι έργο εξαιρετικά δύσκολο, που δεν αντιμετωπίζεται ούτε «εθιμικώ δικαίω» ούτε με την «ενός ανδρός αρχή». Χρειάζονται συμμαχητές. Αυτόν τον αγώνα πρέπει να τον συνειδητοποιήσουν και να τον αναλάβουν όλοι: διδάσκοντες και διδασκόμενοι, ακαδημαϊκή και πολιτική εξουσία.
Δεν θα κομίσω γλαύκα εις Αθήνας μιλώντας για τα επεισόδια βίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, καθώς δεν αποτελούν σημερινό φαινόμενο αλλά ένα «continuum» των τελευταίων χρόνων. Θα προσπαθήσω λοιπόν, με το μάτι ενός απλού δασκάλου, που παρακολουθεί αμήχανος τα γεγονότα, να αντιμετωπίσω τα ερωτήματα που γεννά η βία μέσα στον χώρο της γνώσης.
1. Είναι ή δεν είναι μορφή βίας η «κατάληψη» ή «εισβολή» σε εκπαιδευτικά ιδρύματα;
2. Είναι ή δεν είναι μορφή βίας η «επιβολή» απόψεων μικρών φοιτητικών ομάδων «ετσιθελικά», χωρίς προηγούμενη κατάθεσή τους στα θεσμικά όργανα για διάλογο;
3. Είναι ή δεν είναι μορφή βίας η είσοδος του «οποιουδήποτε» στους χώρους του πανεπιστημίου, ο οποίος, ενώ δείχνει ότι σπουδάζει, στην πραγματικότητα ουδεμία σχέση έχει με σπουδές και, αντιθέτως, προσβλέπει στην παρεμπόδισή τους;
4. Είναι ή δεν είναι μορφή βίας η ψυχική καταπίεση των γονιών χιλιάδων φοιτητών που βλέπουν να μετατοπίζονται οι παραδόσεις και οι εξετάσεις, με αποτέλεσμα την παράταση των σπουδών, σε μια περίοδο μάλιστα οικονομικής εξαθλίωσης;
Ρητορικά τα ερωτήματα; Μα φυσικά, αφού η απάντησή τους είναι αυτονόητη.
Δυστυχώς όμως, ούτε η μία ούτε οι πολλές επιτροπές που προβλέπει η επιτροπή Παρασκευόπουλου μπορούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Ούτε οι διάλογοι και οι νουθεσίες αποδίδουν όταν απευθύνονται σε κομματικοποιημένο ακροατήριο φοιτητών. Εχει αποδειχθεί περίτρανα ότι, ενώ η εκπροσώπηση των φοιτητών στα όργανα αποφάσεων των πανεπιστημίων είναι απαραίτητη, αντίθετα, η εκπροσώπησή τους μέσω των πολιτικών κομμάτων είναι επιβλαβής και τραυματίζει την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η κομματικοποίηση των φοιτητών φέρνει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα για την ελεύθερη και δημοκρατική διακίνηση των ιδεών που απαιτεί ο πανεπιστημιακός χώρος. Η εκπαίδευση γίνεται θύμα της πολιτικής και η πολιτική ευτελίζεται.
Είναι, πράγματι, τραγικό να αισθάνονται οι πολίτες ανασφαλείς στην ίδια τους τη χώρα, αλλά τραγικότερο είναι να αισθάνονται οι φοιτητές ανασφαλείς στον χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Το πόρισμα της επιτροπής Παρασκευόπουλου καταλήγει με την εκτίμηση ότι η πλήρης εξαφάνιση οποιασδήποτε παραβατικής συμπεριφοράς στο ακαδημαϊκό περιβάλλον αποτελεί «ουτοπικό στόχο». Το συμπέρασμα αυτό, που αναδύει και την όλη φιλοσοφία του εγχειρήματος, δεν ικανοποιεί την αγωνία των πολιτών, αντίθετα, προκαλεί έντονο προβληματισμό και ανησυχία. Το πόρισμα δεν δίνει το μήνυμα που αρμόζει σε ευνομούμενη πολιτεία, γιατί η βία δεν χωρά στα πανεπιστήμια, δεν είναι διαπραγματεύσιμη αλλά απολύτως καταδικαστέα, και οι καιροί ου μενετοί!
Η κυρία Στέλλα Πριόβολου είναι ομότιμη καθηγήτρια, ειδική γραμματέας του Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
