Αν σήμερα, δεδομένης της νέας ευρωπαϊκής δυναμικής, θέλουμε να προβούμε σε έναν παραλληλισμό ανάμεσα στη γερμανική με την ευρωπαϊκή πορεία, πρέπει κατ’ αρχάς να ανατρέξουμε στις καθυστερημένες επιπτώσεις της γερμανικής επανένωσης στην ευρωπαϊκή πολιτική. Παρά το γεγονός ότι η εγκατάλειψη του γερμανικού μάρκου, ως το τίμημα για την επανένωση του γερμανικού εθνικού κράτους, ήταν ένα σημαντικό βήμα ενσωμάτωσης με πολλές προεκτάσεις, η περαιτέρω εμβάθυνση της ευρωπαϊκής συνεργασίας δεν προωθήθηκε αμέσως.
Για τους πρώην πολίτες της ΛΔΓ, που κοινωνικοποιήθηκαν πολιτικά πολύ διαφορετικά, το ζήτημα της Ευρώπης δεν είχε το ίδιο νόημα και την ίδια σημασία που είχε για τους πολίτες της «παλιάς» Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Ωστόσο από την επανένωση και μετά τα συμφέροντα και το επίπεδο συνειδητοποίησης των γερμανικών κυβερνήσεων διαφοροποιήθηκαν. Το επίκεντρο της προσοχής ήταν αρχικά η άνευ προηγουμένου προσπάθεια που καταβλήθηκε για την προσαρμογή της προβληματικής οικονομίας της ΛΔΓ στο μοντέλο του καπιταλισμού του Ρήνου και για την εξοικείωση της εποπτευόμενης από το Σοσιαλιστικό Κόμμα κρατικής γραφειοκρατίας με τις διοικητικές πρακτικές του κράτους δικαίου. Εκτός από αυτή την απαραίτητη εσωστρέφεια, οι κυβερνήσεις από τον Κολ και μετά προσαρμόστηκαν σχετικά γρήγορα και στην «κανονικότητα» του ανασυσταθέντος εθνικού κράτους. Οι ιστορικοί που επαίνεσαν αυτή την κανονικότητα εκείνη την εποχή απέρριψαν προφανώς κάπως πρόωρα τις θεωρίες που αναπτύχθηκαν στη Δύση περί μιας μετα-εθνικής ταυτότητας. Ωστόσο, η δυναμική εξωτερική πολιτική της Γερμανίας δημιούργησε στους επιφυλακτικούς παρατηρητές την εντύπωση ότι το Βερολίνο, λόγω της αυξανόμενης οικονομικής του δύναμης, επιδίωκε να αποκτήσει σχέσεις με τις ΗΠΑ και την Κίνα παρακάμπτοντας τους ευρωπαίους γείτονές του, κατά κάποιον τρόπο μέσω μιας παγκόσμιας αδιαμεσολάβητης σχέσης.
Ωστόσο η εθνική ενοποίηση δεν αποτέλεσε από μόνη της τον βασικό λόγο για τον οποίο η άτολμη ομοσπονδιακή κυβέρνηση τασσόταν μέχρι πρόσφατα στο πλευρό του Λονδίνου και δεσμευόταν προς την κατεύθυνση μιας περαιτέρω διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και όχι προς την επί Macron παραμελημένη θεσμική εμβάθυνση της Νομισματικής Ενωσης. Αυτό οφειλόταν πολύ περισσότερο σε οικονομικούς λόγους, οι οποίοι μάλιστα αναδείχθηκαν πιο καθαρά την περίοδο της κρίσης του χρηματοπιστωτικού τομέα και του δημόσιου χρέους. Μέχρι την υπογραφή της Συνθήκης της Λισαβώνας, που τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009, η Ευρώπη απασχολούνταν πρωτίστως με τις θεσμικές επιπτώσεις και τις κοινωνικές αναταράξεις που προκάλεσε το 2004 η διεύρυνση προς την Ανατολική Ευρώπη.
Η μεταστροφή της ευρωπαϊκής
πολιτικής της Γερμανίας
Ηδη πριν από τη δημιουργία του ευρώ, που αποφασίστηκε στο Μάαστριχτ, οι ειδικοί επισήμαναν τη δυσλειτουργική δομή της σχεδιαζόμενης Νομισματικής Ενωσης. Ακόμη και στους εμπλεκόμενους πολιτικούς ήταν σαφές ότι ένα κοινό νόμισμα, το οποίο στερούσε από τα οικονομικά ασθενέστερα κράτη την επιλογή της υποτίμησης του εκάστοτε εθνικού τους νομίσματος, επρόκειτο να επιδεινώσει περαιτέρω τις οικονομικές ανισορροπίες εντός της Νομισματικής Ενωσης, εφόσον η τελευταία δεν διέθετε την πολιτική αρμοδιότητα για λήψη αντισταθμιστικών μέτρων. Η σταθερότητα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της φορολογικής και δημοσιονομικής εναρμόνισης και εν τέλει μόνο μέσω της κοινής δημοσιονομικής, οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Ως εκ τούτου η Νομισματική Ενωση ιδρύθηκε εκείνη την εποχή από τους πρωταγωνιστές αυτού του εγχειρήματος ακριβώς εν αναμονή της σταδιακής μετάβασης σε μια πολιτική Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η απουσία αυτών των βαθύτερων μεταρρυθμίσεων οδήγησε, στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής και τραπεζικής κρίσης του 2007, στη λήψη των γνωστών μέτρων, τα οποία εν μέρει ήταν ασύμβατα με το δίκαιο της ΕΕ, αλλά και στη συνακόλουθη διαμάχη ανάμεσα στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου, τους επονομαζόμενους «χορηγούς» και «ωφελούμενους» αντίστοιχα [Ashoka Mody, «Eurotragedy», Oxford 2018].
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
