Στην πολιτική ζωή του τόπου, ο τίτλος του προοδευτικού πολίτη συχνά διεκδικείται από μέλη όλων των πολιτικών χώρων, τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς. Η συζήτηση πραγματοποιείται σε αμιγώς ιδεολογικό επίπεδο και χάνεται σε αφηρημένες έννοιες που έχουν τη δυνατότητα να ενστερνιστούν διαφορετικοί κομματικοί σχηματισμοί. Την εβδομάδα που πέρασε, για παράδειγμα, ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ θεμελίωσε τον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητάς του στις αρχές της ελευθερίας και της αλληλεγγύης. Στις ίδιες αξίες, όμως, στήριξε ρητά ο Κυριάκος Μητσοτάκης την προεκλογική του πλατφόρμα κατά την ανάδειξή του ως προέδρου της ΝΔ. Στο παρόν άρθρο δεν θα εντοπίσω τον προοδευτισμό σε πολιτικές ιδέες αλλά στο είδος της σκέψης και της επιχειρηματολογίας που τον διακρίνει. Θα ισχυριστώ ότι ανεξάρτητα από την πολιτική ταυτότητα και την ιδεολογία του, ο προοδευτικός πολίτης πρωτίστως ακολουθεί ένα συγκεκριμένο είδος εποικοδομητικής σκέψης.
Η προοδευτική σκέψη δεν μπορεί παρά να χαρακτηρίζεται από τα βασικά στοιχεία της προόδου. Αν ο λεξιλογικός ορισμός της προόδου είναι «η αλλαγή προς το καλύτερο», δύο είναι τα βασικά συστατικά της μέρη: το ένα είναι «η αλλαγή» και το άλλο είναι «προς το καλύτερο». Ας ξεκινήσουμε από το πρώτο και ας αναλογιστούμε τόσο τις συζητήσεις των πολιτικών όσο και τις συζητήσεις μεταξύ πολιτών σχετικά με ζητήματα που αφορούν τον χώρο εργασίας τους ή γενικότερα πολιτικά ζητήματα, π.χ. την παιδεία και την υγεία. Πόσες φορές αναλώνονται στην επίκριση ήδη διατυπωμένων προτάσεων σχετικά με σχέδια, πολιτικές ή αλλαγές; Η κριτική ενδεχομένως είναι απαραίτητη ώστε να συντελεστεί πρόοδος αλλά αποτελεί μόνον ένα πρώτο βήμα. Αν σταματά κανείς εκεί, τότε απλά επικρίνει την προοπτική της αλλαγής. Πρόκειται εξ ορισμού για συντηρητική συμπεριφορά. Κάποιες κριτικές βεβαίως παραδέχονται ότι πρέπει να γίνει κάποιας μορφής αλλαγή αλλά ισχυρίζονται ότι οι προτάσεις που έχουν τεθεί στο τραπέζι δεν είναι προς το καλύτερο. Επί της ουσίας δεν προσφέρουν αντιπρόταση. Οι πολίτες σε αυτές τις περιπτώσεις περιορίζονται σε διακηρύξεις αρχών περί ισότητας και ελευθερίας ή προτείνουν ουτοπικές λύσεις. Κριτική χωρίς αντιπρόταση είναι αδιαμφισβήτητα μια συντηρητική στάση, ανεξαρτήτως του ιδεολογικού μανδύα που ενδύεται ή των αφηρημένων αρχών που επικαλείται ο εκφραστής της.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
